آخرین اخبار

برق در جنوب کشور و بویژه در استان خوزستان، یک کالای استراتژیک و برق رسانی در شمار خدماتی است که هرگونه خللی در عرضه آن، به سرعت به یک بحران اجتماعی و اقتصادی خواهد انجامید. بحران قطعی برق در بهمن ۱۳۹۵ و سرعت انتقال آن به اقشار شهری در استان خوزستان، نشان داد که تصور ساده از برخی خدمات و ساده سازی مناسبات مهمی که شرکت‌های عرضه کننده این خدمات به آن دچار شده اند، تا چه اندازه می‌تواند بستر ناملایمات و اعتراض‌های عمومی باشد.
برق در جنوب کشور و بویژه در استان خوزستان، یک کالای استراتژیک و برق رسانی در شمار خدماتی است که هرگونه خللی در عرضه آن، به سرعت به یک بحران اجتماعی و اقتصادی خواهد انجامید. بحران قطعی برق در بهمن ۱۳۹۵ و سرعت انتقال آن به اقشار شهری در استان خوزستان، نشان داد که تصور ساده از برخی خدمات و ساده سازی مناسبات مهمی که شرکت‌های عرضه کننده این خدمات به آن دچار شده اند، تا چه اندازه می‌تواند بستر ناملایمات و اعتراض‌های عمومی باشد.

در هفته‌های گذشته خبری که توسط چند رسانه استانی در خصوص افت جایگاه شرکت توزیع برق خوزستان در جشنواره شهید رجایی منتشر شد، از سوی هیچکدام از مراجع نظارتی استان به ویژه استانداری خوزستان جدی گرفته نشد و تا آنجا که نگارنده اطلاع دارد در هیچیک از جلسات شورای اداری استان مطرح و درباره آن سخنی گفته نشد.

همچنین خبر یاد شده نه تنها شرکت توزیع برق خوزستان را وادار به پاسخگویی نکرد بلکه شرکت توانیر نیز که ناظر بر اعمال شرکت‌های برق است نیز در مقام سکوت، از هر واکنشی خودداری نمود.

♦نگارنده از برخی کارشناسان این صنعت مطلع شده که مدیران کنونی شرکت توزیع برق خوزستان در برخی نشست‌ها عنوان نموده اند که نتایج این جشنواره نمی‌تواند معیار مناسبی برای ارزیابی عملکرد شرکت باشد. اگر چنین روایتی از مدیران مربوطه قرین به صحت باشد، محتمل نیز هست که چنین توجیهی، سبب بی توجهی مدیران ارشد استان به نتایج حاصل شده و عدم پاسخگویی شرکت مذکور در این زمینه باشد.

به همین دلیل لازم است تا این نتایج برای صنعت برق خوزستان از زوایای مختلف بررسی شده و توجه شود که چرا یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های برق کشور در مسیر قهقرایی قرار گرفته است.

♦سازمان ادارای و استخدامی کشور که در حال حاضر به عنوان یکی از معاونت‌های ریاست جمهوری اسلامی ایران فعالیت دارد، از مرداد ماه ۱۳۹۵ وظیفه‌ی مدیریت، راهبری و تعیین خط مشی‌های نظام اداری کشور را عهده دار شد و در جایگاه مهم‌ترین مرجع پیشبرد نظام اداری و توسعه فرآیند‌های مدیریتی کشور قرار گرفت.

پس از تحولات این سازمان، جشنواره شهید رجایی نیز از وضعیت هدف گذاری درباره ارزیابی و تعیین کارمندان نمونه به ارزیابی سازمان‌ها و شرکت‌های فعال در سطح کشور وانتخاب دستگاه‌های برتر، تغییر مسیر داد.

♦در سایت رسمی سازمان اداری و استخدامی کشور درباره اهمیت جشنواره شهید رجایی که دوره نخست آن از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۲ ادامه یافت، نوشته شده است: ” با مطرح شدن ماده ۱۴۲ قانون برنامه چهارم توسعه و فصل یازدهم قانون مدیریت خدمات کشوری، ارزیابی عملکرد و برگزاری جشنواره شهید رجایی اهمیت دوچندانی پیدا نموده و تبدیل به یکی از مباحث قابل توجه در نظام مدیریت عملکرد شده است.

بدین صورت که از سال ۱۳۸۷ و مطابق با ابلاغ قانون مدیریت خدمات کشور، تدوین آیین نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی فصل ۱۱ (مواد ۸۱ و ۸۲) صورت گرفته و ابلاغ گردیده است و در حال حاضر نیز ادامه دارد.

♦در واقع در این دوره، مدیریت عملکرد جایگزین ارزیابی عملکرد شده است و نحوه انتخاب کارمندان نمونه نیز تغییر یافته است. بدین صورت که پس از انتخاب دستگاه و یا واحد نمونه در محور یا موضوع خاص، آن دستگاه یا واحد برگزیده، یک تیم کاری فعال در همان موضوع خاص را به عنوان مدیر یا کارمند نمونه معرفی می‌کند تا در جشنواره مورد تقدیر قرار گیرد. ”

♦در بخشنامه مورخه ۱۴ دی ماه ۱۳۹۵ این سازمان، هدف گذاری جشنواره شهید رجایی به منظور سنجش موفقیت دستگاه‌ها در راستای تحقق اهداف و وظایف محول شده و نیز تکالیف تعیین شده در نقشه راه اصلاح نظام اداری با ایجاد تغییر یاد شده به خوبی انعکاس یافته است.

♦با توجه به مصوبه ستاد برگزاری این جشنواره، دستگاه‌ها در ۴ سطح “سازمان‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی وابسته و نهاد‌های عمومی غیردولتی (سطح یک)، معاونت‌های ستادی وزارتخانه‌ها، سازمان‌های مستقل، نهاد‌ها (سطح دو)، واحد‌های استانی (سطح سه) و واحد‌های شهرستانی (سطح چهار) در ۸ محور و ۲۴ شاخص” مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.

توسعه و ترویج فرهنگ عدالت گستری، مهرورزی و خدمت به مردم در نظام اداری، توسعه و ترویج فرهنگ کار تیمی به جای فرهنگ کار فردی، ارتقای کارآمدی، بهره وری، پاسخگویی و شفافیت عملکرد دستگاه‌های اجرایی، آگاهی مردم از وضعیت عملکرد دستگاه‌ها و در نتیجه افزایش اعتماد عمومی، نظام‌مند کردن فعالیت‌ها و اقدام‌های دستگاه‌های اجرایی از طریق بازخورد‌های نتایج ارزیابی و بازنگری اهداف، سیاست‌ها، وظایف و برنامه‌های آنها، تقویت وجدان کاری، انضباط اجتماعی و اقتصادی، روحیه کار جهادی، کارآفرینی و درستکاری، تشویق و ترغیب مدیران و کارمندان به ارائه خدمات بهتر و سریع‌تر به ارباب رجوع و شناسایی، انتخاب، معرفی و تقدیر از برگزیده‌ها از جمله اهداف برگزاری جشنواره شهید رجایی است که در ذیل تغییرات یاده شده دنبال می‌گردد.

♦رتبه ۵۴ شرکت توزیع برق خوزستان در جشنواره شهید رجایی در سال ۱۳۹۷
در نیمه دوم امسال، شرکت توانیر به عنوان شرکت مادر شرکت‌های برق منطقه‌ای و توزیع برق کشور، امتیازات و سطوح نهایی شرکت‌های زیر مجموعه را در جشنواره شهید رجایی در سال ۱۳۹۷ اعلام کرد که در آن شرکت توزیع برق خوزستان در میان ۵۵ شرکت حاضر، در رتبه ۵۴ قرار گرفت تا زنگ خطر برای بزرگ‌ترین شرکت توزیع برق استانی بعد از پایتخت (از نظر میزان مصرف و پیک بار در شبکه برق کشور) به صدا درآید.

♦با توجه به رتبه ۳۲ این شرکت در سال ۱۳۹۵، رتبه حاصل در سالجاری با سقوط ۲۲ پله، پرسش‌های اساسی را در این زمینه ایجاد می‌کند. اینکه چگونه کار شرکت توزیع برق خوزستان به جایی کشیده شد که در قعر جدول مذکور قرار گیرد، امری است که باید ریشه یابی شود، اما اینکه شرکت توانیر چگونه در طی سال‌های گذشته نتوانسته تا افول این شرکت را رصد کرده و متوجه مشکلات در حال رشد این شرکت گردد، موضوعی است که امیدواریم در تحولات کنونی و آتی شرکت توانیر مورد بررسی و دقت جدی قرار گیرد.

♦شرکت توزیع برق خوزستان در حال حاضر متولی تامین برق چهار میلیون نفر خوزستانی است که در بحران زمستان سال ۱۳۹۵ به خوبی مشاهده گردید که تا چه اندازه ای، جایگاه این شرکت و تامین کالایی به نام برق می‌تواند برای این استان استراتژیک، مهم و حیاتی باشد. تاسف و نگرانی بسیار این است که نه تنها در شرکت مادر توانیر بلکه در ستاد استانداری خوزستان نیز به اهمیت بحران یاد شده در خوزستان دقت نشده و اتفاقاتی که منجر به افول این شرکت شده، مدیران کشوری و استانی را به علل و دلایل افول کارکرد‌های شرکت توزیع برق خوزستان، توجه نداده است.

♦نتایج منتشر شده جشنواره شهید رجایی، سند رسمی و مویدی بر هشدار‌های چند سال گذشته برخی کارشناسان و مدیران دلسوز این شرکت است که صدای اعتراض و انتقادات آن‌ها از شیوه مدیریتی کنونی، نه تنها به جایی نرسید بلکه با برخورد حذفی و کنار گذاشتن آن‌ها از سطوح مدیریتی شرکت، به انزوا کشیده شدند.

♦البته این تنها سندی نیست که موید افول بهره وی و شاخص‌های کارکردی این شرکت می‌باشد. در یک رتبه بندی بر اساس مدل‌های علمی که توسط پژوهشگران دانشگاهی در خصوص ارزیابی کارایی و خدمات مشترکین شرکت‌های توزیع برق ایران در سال ۱۳۹۴صورت گرفت، از میان ۳۹ شرکت توزیع برق ایران، شرکت توزیع برق خوزستان در جایگاه ۳۳ قرار گرفت. (مقاله بهبود ارزیابی کارایی شرکت‌های توزیع برق ایران- وحید برادران و ناهید یعقوبی- ۱۳۹۴)

♦در یک تحقیق دیگر، علیرغم برخوردار بودن این شرکت از رتبه‌های دوم ظرفیت منصوبه و پیک باربعد از تهران بزرگ، ششم از نظر توسعه شبکه و رتبه نهم از نظر تعداد مشترکین، اما کارایی شرکت با معیار خوشبینی در مرز قابل قبول (و نه خوب) قرار می‌گیرد. (مقاله سنجش کارایی نسبی شرکت‌های توزیع برق ایران- محمد لو و همکاران- ۱۳۹۵) این تحقیق بر اساس شاخص توسعه شبکه، فروش، تعداد مشترکین و تعداد کارکنان شرکت‌های برق انجام شده و میزان کارایی و بهره وری شرکت توزیع برق خوزستان را علیرغم رتبه‌های تک رقمی یاد شده نشان می‌دهد.
♦همچنین زنگ خطری که پیش از این و حتی توسط خود توانیر برای این شرکت به صدا درآمده را باید در آمار و اسناد این شرکت جستجو کرد. مطابق پیوست شماره ۳ سند بهره وری شرکت‌های تابعه توانیر، منتشر شده در سال ۱۳۹۴، میزان بهروه وری در شرکت توزیع برق خوزستان در مرز کم‌ترین بهره وری‌ها در میان شرکت‌های توزیع برق کشور بوده است.

♦برای شناخت اهمیت نتایج یاد شده، شناخت شاخص‌های ارزیابی شرکت‌های مشمول این جشنواره می‌تواند گویای وضعیت کنونی شرکت توزیع برق خوزستان باشد:

۱- بر اساس ابلاغیه‌های دفتر بازرسی و عملکرد وزارت نیرو مندرج در سایت رسمی این وزراتخانه، در محور مدیریت سرمایه انسانی، شاخص‌های برنامه ریزی نیروی انسانی، به روز رسانی نظام اطلاعات نیروی انسانی، ساماندهی و متناسب سازی نیروی انسانی، تناسب شغل و شاغل، شایسته سالاری در انتصاب مدیران و اجرای دوره‌های آموزشی مدیران و کارکنان از شاخص‌های مهم در ارزیابی شرکت‌های متبوع ذکر شده است.

♦روند شرکت در چهار سال گذشته، شایسته سالاری و ارتقاء نظام مدیریتی را با مشکلات عدیده‌ای روبرو ساخته است. در مهم‌ترین بخش، مدیریت کنونی شرکت با برخورد حذفی با مدیران باتجربه شرکت، روند حذفی مدیران باسابقه در ستاد و ادارت شهرستان‌ها را در پیش گرفت و با حذف بیش از ۳۰ مدیر ستادی و شهرستان، بدنه شرکت را از تجارب ذی قیمت مدیریت صنعت توزیع برق استان در بعد از انقلاب، تهی ساخته است. مدیران یاد شده که سرمایه مدیریتی صنعت برق استان به شمار می‌روند، نه تنها در جای متناسب با تخصص و تجارب خود قرار نگرفته، بلکه با رفتاری غیر منطبق با شئون اداری یا در شهرستان محل خدمت خود و یا در ستاد شرکت، در مشاغل خُرد و بی ارتباط قرار گرفتند.

♦در تکمیل این روند، استخدام‌های غیر مرتبط و عمدتا غیرکارشناسی شده که در قالب نیرو‌های پیمانکار به این بخش تحمیل شده، کف نیرو‌های تخصصی و فنی شرکت به میزان قابل توجهی کاهش یافته به طوری که در حال حاضر افزایش بی رویه نیروی انسانی به یکی از معضلات شرکت و افزایش بار مالی آن تبدیل شده است. متاسفانه در سالنامه آماری این شرکت با حذف بخش نیروی پیمانکار، تنها به ذکر نیرو‌های شرکتی (۵۰۰ نفر) اکتفا شده که به هیچ وجه بیانگر وضعیت واقعی شرکت نمی‌باشد.

♦بنا به آمار‌های غیر رسمی شرکت، در حال حاضر حدود ۳۰۰۰ نفر نیروی تحت پوشش پیمانکار وجود دارد که این رقم نسبت به چهار سال گذشته نزدیک به ۲۰ درصد افزایش یافته است و این درحالی است که این نیرو‌ها از کمترین مزایای شغلی متناسب با کار برخوردارند.

فقدان آموزش‌های تخصصی و نبودن تحرک سازمانی که ناشی از بی توجهی به اصلاح و تعالی سازمانی است، عاملی برای محدویت‌های ارتقاء عادلانه شغلی در میان کارکنان این شرکت محسوب گردیده و نه تنها بر میزان حوادث ناشی از کار این شرکت (در بخش نیروی پیمانکار) افزوده بلکه به سرخوردگی هر چه بیشتر پرسنل و علاقه مندی آن‌ها برای انتقال از این شرکت به شرکت‌های مشابه در استان و یا بیرون از استان انجامیده است.

۲- برخی از مهم‌ترین شاخص‌های شرکت توانیر در ارزیابی شرکت‌های توزیع برق استانی بر اساس فرم ارزیابی عملکرد دستگاه‌های اجرایی کشور که در سال ۱۳۹۶ به شرکت‌های تابعه ابلاغ گردیده است، شامل این موارد هستند: افزایش ظرفیت‌های پست‌های انتقال توزیع و فوق توزیع، آمادگی شبکه، افزایش ظرفیت منصوبه شبکه‌های توزیع به ازای هر مشترک، کاهش مدت خاموشی ها، میزان تلفات در شبکه.

♦کسب رتبه ۵۴ در میان ۵۵ شرکت تحت پوشش توانیر، حکایت از عمق افولی دارد که شرکت توزیع برق خوزستان به آن دچار گردیده است. این شرکت اگر چه در نابسامانی ناشی از نبودن یک تصویر آماری صحیح و روشنگر از وضعیت سالانه آن گرفتار می‌باشد، با این حال تصویر گویایی از این افول در میان آمار‌های مغشوش آن نیز به دست می‌آید. در دو بخش مهم تلفات برق و پیک سالانه (و اقدامات پیک سایی)، این شرکت فاقد استراتژی‌های مشخص و پایدار برای آینده صنعت برق استان است.

♦ در بخش تلفات برق، شرکت توزیع برق خوزستان همچنان دارای بیشترین تلفات برق کشور است (متوسط کشور ۷٫۷ درصد می‌باشد). درحالی که بر اساس کارنامه آماری شرکت در سال ۱۳۹۵ تلفات شرکت عدد ۱۲٫۷۰ درصد را نشان می‌دهد، یک سند آماری این شرکت از ۱۰ ماهه سال ۱۳۹۶، عدد تلفات برق در شبکه‌های توزیع استان در سال ۱۳۹۵ را ۱۶ درصد و در سال ۱۳۹۶را ۱۷ درصد اعلام می‌کند. (تصویر آمار‌ها به پیوست این نوشتار است)

♦بر اساس آمار دهه ماهه شرکت در سال ۱۳۹۶ حدود ۲ میلیون و ۸۰۰ مگاوات ساعت (یا دو میلیارد و ۸۰۰ میلیون کیلوات ساعت) در شبکه‌های توزیع برق استان تلف می‌شود و این مقدار نزدیک به یک سوم تولید برق نیروگاه بزرگ رامین در مرکز همین استان است!

♦در این شرایط و در حالی که بر پایه داده‌های “پایگاه اینترنتی مرجع دانشگاه‌های ایران”، دغدغه اصلی محققان شرکت‌های توزیع نیروی برق ایران در سال ۱۳۹۶ موضوع سامانه اطلاعات جغرافیایی (جی آی اس) و کاهش تلفات بوده است، مدیران کنونی شرکت با تغییر جهت توجهات خود از اقدام برای کاهش تلفات برق، بخش مهمی از اعتبارات و سرمایه شرکت را در راه اندازی خط گرم و صرف میلیارد‌ها ریال در این بخش می‌کنند که نه تنها ضرورت نخست شرکت نمی‌باشد بلکه در اولویت‌های مهم شرکت هم قرار ندارد. یعنی در حالی که تلفات نقطه به نقطه شهر‌های استان تا حدود ۳۰ درصد را نشان می‌دهد، تغییر استراتژی شرکت به سرمایه گذاری بر روی خط گرم، یک اشتباه بزرگ و اساسی بشمار می‌آید.

در کنار این خسارت هنگفت، باید به فقدان انگیزه و نبودن کارآمدی در اخذ شیوه‌های سودمند در این شرکت اشاره کرد که باعث شده تا میزان مطالبات سالانه شرکت به انباشته‌ای حدود هفت هزار میلیارد ریال برسد که این رقم در تاریخ این شرکت بی سابقه بوده و سبب افت بنیان مالی و توان مانور شرکت در اجرای طرح‌های گسترش و نوسازی شبکه‌های قدیمی توزیع در خوزستان شده است.

♦اما اقدامات پیک سایی این شرکت در کنار میزان تلفات برق شبکه‌های توزیع استان، بیشتر به یک طنز از وضعیتی می‌ماند که در آن و از یک طرف، نزدیک به یک پنجم منابع ثروت (یعنی برق خریداری شده) صنعت برق استان در حال تلف شدن و نابودی بوده و از طرف دیگر، دست التماس مدیران شرکت توزیع برق برای کاستن از پیک بار و کاهش مصرف در هشت ماه از سال، مدیران استان را به ایجاد محدودیت‌های قابل توجه برای صاحبان کار و سرمایه وادار می‌سازد.

♦آنچه برخی از مدیران کنونی شرکت توزیع برق خوزستان را مدعی موفقیت در برنامه‌های پیک سایی در نیمه نخست سال۱۳۹۷ در استان می‌نماید البته نه در بخش ۶۰ درصدی برق خانگی، بلکه در بخش‌های صنایع و کشاورزی یعنی کاستن از ساعت مفید این بخش‌ها و فشار به صاحبان تولید برای کاهش ساعات کار خود (که کاهش تولید، درآمد و کاهش اشتغال در استان را در پی دارد) و نیز بخشنامه‌های اجباری استانداری خوزستان در کاهش ساعت اداری است (که نزدیک به نیمی از حجم پیک سایی در استان را فراهم می‌سازد). به خوبی روشن است که در صورت حذف این دو عامل اجباری، خاموشی‌های استان در سطح وسیعی اتفاق خواهد افتاد و شبکه‌های توزیع مستعمل و قدیمی استان، در بحران فرو خواهند رفت.

♦در پایان باید افزود که نتایج جشنواره شهید رجایی باید پرده از وخامت حال شرکت توزیع برق خوزستان برداشته باشد و مدیران توانیر و استان را به این نگرانی بیاندازد که در صورت تداوم خط و مشی کنونی شرکت، برای تامین برق مردم استان در سال‌های آینده، چه وضعیتی را باید ناظر باشند.
منبع: برق نیوز