فیوز و انواع آنها و کاربردشان در صنعت
وظیفهی یک سیستم قدرت تحویل انرژی الکتریکی به مصرف کننده به طور مداوم و بدون وقفه میباشد. مهمترین خطر برای یک سیستم قدرت، اتصال کوتاه میباشد که باعث تغییرات شدید و ناگهانی در آن میشود. ایجاد خطا و اتلاف انرژی زیاد به صورت حرارت در محل اتصال کوتاه، باعث آتش سوزی، صدمات مکانیکی و الکتریکی به تجهیزات میشود.
لازم است اولا قسمت معیوب هر چه سریعتر از مدار جدا شده تا به قسمتهای سالم صدمهای نرسد و ثانیا حداقل قطعی برق در قسمتهای سالم را داشته باشیم. این امر مستلزم به کارگیری انتخاب و به کار گیری صحیح وسایل حفاظتی اعم از رلهها و فیوزها میباشد. فیوزها خود مستقیما خطا را حس کرده و مدار را قطع میکنند در حالی که رلهها پس از احساس خطا برای رفع آن به کلیدهای مربوطه فرمان میدهند.
از نظر حفاظتی، یک سیستم قدرت به نواحی کوچکتری تقسیم میشود که هر کدام از این نواحی ممکن است توسط وسایل حفاظتی اصلی و چندین وسیله حفاظتی پشتیبان مورد حفاظت قرار گیرد.
فیوز:
عبارت است از یک سیم حرارتی که در مدار جریان قرار میگیرد و به ازای جریان به خصوصی در زمان معین ذوب میشود (می سوزد). عملکرد صحیح فیوز نه فقط تابع دقت مرحله ساخت میباشد، بلکه همچنین به استفاده درست و نگهداری صحیح پس از نصب نیز بستگی دارد. چنانچه فیوز به درستی به کار گرفته نشود احتمال وارد آمدن خسارت جدی به تجهیزات گران قیمت وجود دارد.
اجزای تشکیل دهندهی فیوز:
پایانه: قسمتهای فیوز را که برای اتصال الکتریکی مدار خارجی تعبیه شده است پایانه گویند
پایه فیوز: به قسمتهای ثابت یک فیوز گفته میشود که مجهز به ترمینال هایی برای اتصال به مدار خارجی بوده و در مورد بعضی از انواع دارای روپوش محافظ نیز میباشد
نکته: فیوز وقتی قادر به حفاظت مدار است که در مسیر فاز و ابتدای مدار نصب شود.
کنتاکتهای پایه فیوز: به قسمتهای هادی پایه فیوز گفته میشود که با کنتاکتهای کلاهک فیوز یا رابط فیوز در ارتباط است.
کلاهک فیوز: به قسمت جداشدنی فیوز گفته میشود که حامل رابط فیوز بوده و خارج کردن و تعویض آن را راحت میکند.
کنتاکتهای کلاهک فیوز: برای اتصال به کنتاکتهای رابط فیوز و نیز اتصال به کنتاکت پایه فیوز طراحی شده است.
نگهدارندهی فیوز: به مجموع پایه فیوز و کلاهک فیوز نگهدارنده فیوز گویند.
رابط فیوز (فشنگ فیوز):به قسمتی از فیوز گفته میشود که شامل المان فیوز بوده وپس از عمل کردن فیوز برای آماده سازی مجدد آن، باید تعویض گردد.
کنتاکتهای رابط فیوز: یرای اتصال رابط فیوز به کنتاکتهای پایه فیوز و کنتاکتهای کلاهک فیوز طراحی شده است.
المان فیوز: بخشی از فیوز بوده که هنگام عملکرد فیوز ذوب میگردد. (سیم فیوز)
شاخص فیوز:قسمتی از فیوز بوده که مشخص میکند فیوز سالم بوده یا عمل کرده است. شاخص فیوز را با توجه به جریان نامی فیوز، به رنگهای مختلف میسازند. جدول زیر جریان نامی را با توجه به رنگ شاخص آن مشخص میکند. شاخص فیوز توسط یک سیم مقاومتی نگهداشته میشود. پس از سوختن المان فیوز سیم مقاومتی نیز سوخته و پولک فلزی که تحت کشش فنری کوچک قرار دارد آزاد میشود. در فیوزهای فشار قوی به عوض پولک ازیک میله فلزی قطع کننده (فشنگ) استفاده شده است. این میله با ضربهای در حدود ۱۲ Kg سبب قطع کنتاکت کلید و فرمان به لامپ سیگنال و … میشود.
رنگ پولک – جریان نامی فیوز |
رنگ پولک – جریان نامی فیوز |
صورتی – ۲ |
قهوه ای روشن – ۴ |
سبز – ۶ |
قرمز روشن – ۱۰ |
خاکستری – ۱۶ |
آبی – ۲۰ |
زرد روشن – ۲۵ |
سیاه – ۳۵ |
سفید – ۵۰ |
مسی روشن – ۶۳ |
نقره ای – ۸۰ |
قرمز تیره – ۱۰۰ |
زرد تیره – ۱۲۵ |
مسی – ۱۶۰ |
آبی – ۲۰۰ |
|
نکته: در داخل فشنگ فیوز خاک کوارتز یا ماسه ریزه پر میکنند خاصیت این پودر این است که در هنگام قطع فیوزباعث خاموش شدن جرقه تولید شده در داخل فشنگ میشود و از انفجار در اثر جرقه جلوگیری میکند.
منبع: برق نیوز