وزیر نیرو گفت: می‌پذیریم که مسئله تغییر نرخ ارز بر روند فعالیت در حوزه تجدیدپذیر‌ها اثرگذار بوده است. این مسئله یک موج و شوکی ایجاد کرده است. با این وجود دریچه‌های جدید و امیدبخشی به روی سرمایه‌گذاران باز شده است. در حال حاضر بخش خصوصی بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان در بخش انرژی تجدیدپذیر سرمایه گذاری کرده است. ۵۰ درصد سرمایه‌گذاری‌ها تقریبا ایرانی و ۵۰ درصد خارجی هستند در مورد نیروگاه‌های بادی با تحریم‌ها دچار ضرر نشدیم. در مورد نیروگاه‌های خورشیدی ما سابقه خیلی طولانی نداشتیم. برجام کمک زیادی به ما کرد. در مقطع یک سال و نیمی که برجام برقرار بود اجرایی شود، عملا با کمک سرمایه‌گذار خارجی انتقال تکنولوژی به کشور انجام شد. ما برای تجدیدپذیر زیاد محتاج سرمایه‌گذار خارجی نیستیم.
تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا علیه ایران بر بخش‌های مختلف اقتصادی کشور تاثیر متفاوتی خواهد داشت. بخش آب و برق هم از این قاعده کلی مستثنی نیست. وزیر نیرو در گفتگو با «شرق» تحریم‌ها را دارای اثراتی دانست که قابل جبران است. به اعتقاد او در فرصت تحریم‌ها، ایران به خود کفایی در بسیاری از زمینه‌های صنعت آب و برق دست یافته است و کمتر به خارج وابسته است، اما وزارتخانه تحت امرش، تمهیداتی هم برای مقابله با اثرات احتمالی تحریم‌ها دارد. اردکانیان در سخنانش، بازار اوراسیا را که با رایزنی‌های دیپلماتیک به روی ایران گشوده خواهد شد، فضای مناسبی برای حضور ایران در ایام تحریم معرفی می‌کند. او در سخنان خود تاکید می‌کند که ما تحریم دلار هستیم به همین دلیل مقداری مسیر دریافت مابه‌ازای کاری که انجام می‌دهیم طولانی‌تر می‌شود ولی بالاخره این هم بخشی از هزینه‌ای است که برای استقلال خود پرداختیم و خواهیم پرداخت. مشروح گفتگو با رضا اردکانیان وزیر نیرو درباره اثرات احتمالی تحریم‌ها بر صنعت آب و برق ایران در ادامه می‌آید.
*تحریم‌های آمریکا صادرات برق ایران را با مشکل مواجه کرده و تبدیل شدن کشور به هاب منطقه را سخت می‌کند. بر اساس مفاد تحریم‌های جدید، هر کشوری با ایران تجارت کند، مشمول جرایم آمریکا می‌شود. اخیرا عراق هم سه ماه از آمریکا برای دریافت برق از ایران مهلت گرفته است. راه حل شما برای اینکه به موقعیت ایران در بخش صادرات برق و تبدیل شدن به هاب منطقه آسیب وارد نشود، چیست؟
در دی ماه گذشته در پی دعوت وزیر برق جمهوری عراق سفر رسمی به این کشور داشتم. در آنجا دیدار‌هایی که خبرش حتما منعکس شده است، با مقامات ارشد این کشور شامل رئیس جمهور و وزیر برق، رئیس کل بانک مرکزی، معاون نخست‌وزیر (که وزیر نفت هستند)، وزیر شهرسازی و شهرداری‌های عراق برگزار شد. نتیجه این دیدار‌ها امضای یادداشت تفاهمی میان ایران و عراق بود که در حال حاضر هم دنبال می‌شود. در انتهای سفر یک مصاحبه مطبوعاتی داشتیم که خبرنگاران داخلی و خارجی عراق در آن حضور داشتند. سئوال مشابهی آنجا پرسیده شد. آنجا عرض کردم اینک ما می‌گویم که این تحریم‌ها برای ایران فرصت بودند. در عین حال که منکر آثار و مضایق و هزینه‌های ناشی از آن نیستیم و مشکلاتی برای مردم فراهم شده است، اما در یک تحلیل کلی هزینه- فایده، بخش عمده آنچه که در صنعت آب و برق دستاورد خودمان از حیث خود اتکایی می‌دانیم، در همین شرایط مضیقه و تنگی و تنگنای تحریم فراهم شده است. کسی ممکن است بگوید که نباید این‌گونه باشد، اما این عملکرد ما است و ما هرچقدر با محدودیت مواجه شدیم، بیشتر نگاهمان متوجه توان و استعداد‌های داخلی شده است.
چون قبل از انقلاب کشوری بودیم که به واسطه درآمد‌ها نفتی و نوع بده بستان‌هایی که دولت وقت با کشور‌های خارجی داشته است، نوع قرارداد‌های ما در صنعت آب و برق از نوع قرارداد‌های کلید در دست بوده است. هفت هزار مگاوات یا کمی بیشتر، قبل از انقلاب نیروگاه داشتیم. پرونده نیروگاه‌های ساخته شده را که نگاه کنیم، یک بازار رنگارنگی از انواع تکنوولوژی‌های زمان خود است و تکنولوژی به کار رفته در ساخت نیروگاه‌ها متنوع است. معلوم بوده که برنامه هرچه بوده، این نبوده است که در راستای انتقال دانش و یادگرفتن این تکنولوژی گام برداریم و کم کم خودمان سازنده بشویم. یکی از نیروگاه‌ها با تکنولوژی روسی بوده و آن دیگری آلمانی، ایتالیایی، انگلیسی و برخی دیگر هم فرانسوی بوده است. در زمان جنگ، در بمباران و آسیب‌هایی که می‌دیدم وزارت نیرو و صنعت برق مشکل داشت که اگر نیروگاهی در جنگ از یک جهتی آسیب می‌دید از یک نیروگاه دیگر، نمی‌توانستیم کمک بگیریم.
*ما بر اثر تحریم‌ها یک کشور توانمند شدیم، اما در حال حاضر یک نیروی خارجی جلوی صدور خدمات برق ما را گرفته است. در این رابطه چه کاری می‌توانیم انجام دهیم؟
من در نشست خبری با رسانه‌های عراق گفتم که صنعت برق هیچ نوع محدودیتی برای اجرای برنامه‌های خود نمی‌بیند. ما ارتباط شبکه‌ای با همه کشور‌های همسایه برقرار است. مخصوصا با جمهوری عراق که ما متعهد شدیم ظرف سه سال صنعت برق عراق را متحول کنیم. ما در آینده نزدیک، برای عملیاتی کردن یادداشت تفاهمی که امضا کردیم، میزبان وزیر برق عراق خواهیم بود. در حال حاضر اندکی بالای ۵۰ درصد، تلفات در شبکه دارند. گفتیم هیچ کشوری چنین پیشنهادی را نمی‌دهد. همان مسیری که خودمان طی کردیم را حاضریم در اختیار همسایگان‌مان در کشور عراق قرار دهیم که در یک بازه زمانی قابل قبول، آن‌ها هم بتوانند در صنعت برق روی پای خود بایستند. چه از لحاظ بازسازی نیروگاه‌ها، چه ساخت و چه اصلاح شبکه‌های انتقال و توزیع برق به این کشور کمک خواهیم کرد و این یعنی مجموعه وسیعی از فعالیت در عراق انجام خواهد شد. ما تحریم دلار هستیم به همین دلیل مقداری مسیر دریافت مابه ازای کاری که انجام می‌دهیم طولانی‌تر می‌شود ولی بالاخره این هم بخشی از هزینه‌ای است که برای استقلال خود پرداختیم و خواهیم پرداخت.
*جرایمی که آمریکا برای تبادلات تجاری با ایران وضع کرده است را کدام کشور باید پرداخت کند؟
من چیزی درباره جرایم نشنیده‌ام. آمریکا آنچه اعلام کرده است و هیات عراقی در واشنگتن مذاکرات را انجام دادند، این است که معاملات به دلار نباشد ولی با سایر ارز‌ها می‌توان فعالیت کرد. در حال حاضر مشغول مذاکره باعراق هستیم. با توجه به مقدوراتی که آن‌ها دارند و شیوه‌هایی که ما می‌توانیم مطالبات خود را دریافت کنیم، به فعالیت خود ادامه خواهیم داد. ما در عراق نیروگاه داریم که بهره‌بردارش متعلق به ایران است و جدا از برقی که به این کشور صادر می‌کنیم، بابت بهره‌برداری از آن نیروگاه نیز دریافت‌هایی داریم و در حال انجام است. در مورد سایر کشور‌ها هم همین طور است. ما به کشور عراق و تمام کشور‌هایی که مرز زمینی داریم، ارتباط برقی داریم. با جمهوری عراق پنج خط انتقال داریم که سه تای آن ۴۰۰ کیلوولت است. با ترکیه دو خط داریم. با پاکستان سه خط داریم که یکی از این خطوط ۱۳۲ کیلوولت است. با افغانستان سه خط داریم که یکی از آن‌ها ۱۳۲ کیلوولت است. با جمهوری آذربایجان هفت خط انتقال داریم که از این هفت خط یکی ۳۳۰ کیلوولت (که ولتاژ بالایی است) و بقیه ۲۳۰، ۱۳۲ و ۱۰۵ کیلوولت است. با ارمنستان دو خط انتقال ۲۳۰ کیلوولت داریم و با ارمنستان هم دو خط انتقال داریم. ارتباطات بسیار قوی با کشور‌های همسایه داریم. ما به لحاظ فیزیکی شرایط تبدیل شدن به هاب منطقه را داریم. به لحاظ موقعیت جغرافیایی جوری هستیم که هیچ کشور دیگری نمی‌تواند باشد. در شمال ایران یک دریا وجود دارد. جنوب کشور هم مرز آبی داریم. ارتباط برقی بین شرق آسیا تا هند و از سمت غرب تا لبنان را هر کشور دیگری بخواهد برقرار کند باید انتقال از دریای شمال یا جنوب ایران را انجام بدهد. بنابراین، اصلا امکان‌پذیر نیست که کشوری غیر از ایران، بخواهد برق به همسایگان ما منتقل کند. منتها نحوه تعاملات به ما بستگی دارد که ملاحظه می‌کنید زیرساخت‌ها را آماده کرده‌ایم. از نظر وضع صادرات برق، وضعیت مطلوبی داریم. در ۲۹ دیماه گذشته رکورد صادرات به عراق را زدیم. قرارداد بین ایران و عراق صادرات ۱۳۰۰ مگاوات است، اما در فصل کم باری، ما این رکورد را شکستیم و بیشتر از رقم قرارداد صادرات انجام دادیم. فصل زمستان زمان پیک بار عراق نیست. در حال حاضر بار ما هم سبک است و حدود ۳۳ هزار مگاوات است. در این شرایط ۱۳۶۱ مگاوات در ۲۹ دیماه به عراق صادرات داشتیم. بنابراین به لحاظ اینکه هاب منطقه باشیم، در حال حاضر هستیم و مشکلات در ارتباط با تحریم و غیره، چون امکان دیگری نیست، کسی نمی‌تواند جایگزین ما شود. پاکستان نمی‌تواند از عراق نفت یا گاز مایع وارد کند. امکان ندارند برق وارد کند. با توجه به رابطه‌اش با هند و افغانستان تنها گزینه‌اش برای تامین برق ما هستیم. هیچ کس نمی‌تواند جلوی این تبادلات را بگیرد.
* این احتمال می‌رود که با اعمال تحریم‌های جدید صدور خدمات فنی و مهندسی با افت مواجه شود. در حال حاضر هم کمی با افت صدور خدمات فنی و مهندسی مواجه هستیم. از صحبت‌های شما این‌گونه بر می‌آید که حداقل در کشور‌های همسایه برای صدور خدمات فنی و مهندسی دچار مشکل نمی‌شویم. اما در برخی کشور‌های دور مثل قاره آفریقا هم صادرات داشتیم. وضعیت صدور خدمات فنی و مهندسی به این کشور‌ها چه می‌شود؟
ما گزارشی از توقف قرارداد‌ها و فعالیت‌ها چه در ارتباط با بخش برق و چه بخش آب نداریم. در بخش آب چه سدسازی‌هایی که شرکت‌های ایرانی در قاره آفریقا دارند و چه پروژه‌های کوچک دیگر در حال انجام است، اما توسعه و رشد این برنامه‌ها در آینده با چه شرایطی مواجه می‌شود، طبیعتا کمی باید منتظر بمانیم. امیدوار هستیم با توجه به ظرفیت بالای خدمات فنی و مهندسی که داریم اختلال جدی ایجاد نشود. همان‌طور که می‌دانید وزارت نیرو در صدر لیست صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی کشور است.
*البته یک روند کاهشی در صدور خدمات فنی و مهندسی به چشم می‌خورد.
روند کاهشی داشتیم، اما از آن طرف هم فرصت‌های جدیدی ایجاد می‌شود. در حال حاضر دولت لایحه‌ای را با قید یک فوریت به مجلس برای الحاق جمهوری اسلامی ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا فرستاد. امیدواریم تا پایان سال جاری شمسی در مجلس محترم این مسئله به تصویب برسد. تصویب این لایحه به این معنی است که به همراه پنج کشور دیگر که عضو اصلی اتحادیه اقتصادی هستند (یعنی فدراسیون روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و ارمنستان) و با ما مرز زمینی هم دارند، عملا به یک منطقه آزاد تجاری تبدیل شویم و این مسئله در کنار همه مختصات و آثاری که خواهد داشت، یک بازار وسیعی در اختیار تولیدکنندگان ایرانی در بخش‌های مختلف از جمله صنعت برق و صادرکنندگان خدمات مهندسی قرار می‌دهد که بدون مشکلات در ارتباط با تعرفه‌ها و عوارض بتواند از این بازار استفاده کنند. ویتنام قبل از ایران با موافقت این پنج کشور به این اتحادیه پیوسته است؛ لذا این امتیاز شامل حال ما هم می‌شود. امیدواری ما هم این است که با توجه به موقعیت جغرافیایی که داریم و هم مرزی با کشور‌هایی مثل عراق، افغانستان، پاکستان و کشور‌های آسیای میانه شرایط خوبی داشته باشیم زیرا اگر در جایی غیر از اینجا در کره زمین بودیم، یکی از اصلی‌ترین بازار‌های عرضه خدمات فنی و مهندسی در شرایط حاضر همین کشور‌ها هستند. حالا که همسایه این کشور‌ها هستیم، امیدواریم با تدبیری که از پیش نیاز‌های مهم بحث صادرات است و ارتباطات خوبی که وزارت نیرو با بخش خصوصی آب و برق شامل سندیکای صنعت برق و فدراسیون صنعت آب دارد، بتوانیم از این فرصت‌ها بیشتر استفاده کنیم.
*بحثی که فعالان صنعت برق را نگران می‌کند، انتقال تکنولوژی روز دنیا به داخل است. در تحریم‌ها این احتمال وجود دارد که انتقال فن‌آوری به داخل با شکاف مواجه شود. راهکاری در این رابطه وجود دارد؟
ما به میزان خیلی زیادی در صنعت برق خود اتکا هستیم. البته این به معنای آن نیست که حتی اگر ۱۰۰ درصد خوداتکا بودیم، نیازی به ارتباط با جامعه جهانی در بحث فن‌آوری نداشته باشیم. بالاخره دانشگاه‌ها و پژوهشگران ما از بازیگران عمده در سطح دنیا برای پیشبرد مرز‌های دانش هستند. دنبال این هستیم که این ارتباطات حفظ شود. در بخش آب و برق تلاش می‌کنیم که مشکل جدی از این حیث پیش نیاید.
*به نظر می‌رسد توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر به‌طور کامل با تکیه بر سرمایه گذاری‌های خارجی برنامه‌ریزی شد و در حال حاضر با اعمال تحریم‌های جدید آمریکا، این امکان وجود ندارد که از سرمایه گذاران خارجی استفاده کنیم. برنامه شما برای حل این مشکل و جایگزین کردن سرمایه‌گذاران قبلی چیست؟
ما بعد از موافقتنامه برجام با درخواست‌های متعددی برای سرمایه‌گذاری در این بخش مواجه شدیم. از تعداد قابل توجهی پروانه که برای سرمایه‌گذاری در بخش انرژی تجدیدپذیر صادر شده است، تا کنون بیش از ۳۲۰ قرارداد با بخش خصوصی در قالب قرارداد خرید تضمینی برق منعقد کردیم. ۳۴ شرکت در حوزه انرژی بادی، ۲۷۰ شرکت در حوزه انرژی خورشیدی، ۸ شرکت در حوزه برق آبی کوچک (که جزء تجدیدپذیر است)، ۴ شرکت در حوزه انرژی زیست توده و پنج شرکت در حوزه بازیافت تلفات حرارتی هستند. ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر ما به بیش از ۶۷۰ مگاوات رسیده است. قرار ما با همکارانمان این بوده که امسال این ظرفیت را به هزار مگاوات برسانیم. اگرچه در حال حاضر در گزارشات خود به نحوی جمله‌بندی‌هایشان را تغییر می‌دهند و می‌گویند تا تابستان به هزار و صد می‌رسیم و این یعنی روشن نیست که تا آخر سال به عدد هزاری که وعده دادند می‌رسند یا نه، اما می‌پذیریم که مسئله تغییر نرخ ارز بر روند فعالیت در حوزه تجدیدپذیر‌ها اثرگذار بوده است. این مسئله یک موج و شوکی ایجاد کرده است. با این وجود دریچه‌های جدید و امیدبخشی به روی سرمایه‌گذاران باز شده است. در حال حاضر بخش خصوصی بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان در بخش انرژی تجدیدپذیر سرمایه گذاری کرده است. ۵۰ درصد سرمایه‌گذاری‌ها تقریبا ایرانی و ۵۰ درصد خارجی هستند. دنبال این هستیم که حتی تولید تجهیزات را هم بومی‌سازی کنیم. در حال حاضر ۱۱ خط تولید تجهیزات در بخش تجدیدپذیر‌ها در کشور راه‌اندازی شده است. ساتبا که دستگاه مسئول این کار است قاعده‌ای گذاشته است که اگر سرمایه‌گذار نیروگاه تجدیدپذیر، تجهیزات را از تولیدکننده داخلی تامین کند، تا ۳۰ درصد برق را چنین نیروگاهی گران‌تر می‌خریم. یعنی ما حاضریم برقی که با تجهیزات داخلی تولید شود را گران‌تر بخریم. این کمک به تولید داخل است البته این موجب کاهش هزینه ساخت نیروگاه‌ها می‌شود. با این شیوه حدود ۴۰ درصد هزینه ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر کاهش یافته است. در یک محاسبه کلی این کار سودآوری برای کشور است. علاوه بر این‌ها یک نوع پاسخ به مضیقه‌های ناشی از تفاوت نرخ ارز هم بود. در شرایط کنونی همکاران ما توجه بیشتری به نیروگاه‌های تجدیدپذیر کوچکتر کردند. در روستا‌های زیادی این نیروگاه‌های کوچک نصب می‌شود که از این حیث مهم است. امیدواریم با تمهیداتی که اندیشیده شده است، دوباره به آن شیب مثبتی که در سرمایه گذاری در بخش تجدیدپذیر‌ها داشتیم، برگردیم.
*خارجی‌هایی که با ایران قرارداد بستند آیا در حال اجرای این پروژه‌ها هستند یا قرارداد‌ها در حد تفاهم‌نامه است؟
۹۰ درصد استعداد تجدیدپذیر در کشور در بخش بادی و خورشیدی است و ۱۰ درصد از سایر نیروگاه‌ها بهره می‌بریم. در مورد نیروگاه‌های بادی قبلا انتقال تکنولوژی انجام شده بود و با تحریم‌ها دچار ضرر نشدیم. در مورد نیروگاه‌های خورشیدی ما سابقه خیلی طولانی نداشتیم. برجام کمک زیادی به ما کرد. در مقطع یک سال و نیمی که برجام برقرار بود اجرایی شود، عملا با کمک سرمایه‌گذار خارجی انتقال تکنولوژی به کشور انجام شد. ما برای تجدیدپذیر زیاد محتاج سرمایه‌گذار خارجی نیستیم. محتاج فن‌آوری بودیم که در فاصله یک سال و نیم انتقال تکنولوژی انجام شد. ۱۱ خط تکنولوژی تجدیدپذیر در کشور ایجاد شد. تحریم‌های جدید کمک کرد که سازندگان نیروگاه‌ها تشویق شوند تا تولیدکننده داخلی که در طول دوره برجام واحد‌های آن‌ها احداث شده بود، خرید انجام دهند. خط تولید نیروگاه‌های خورشیدی ما در شیراز و شهر فیروزه که احداث شده بودند و مازاد ظرفیت داشتند و مشتری کمی داشتند، به لطف تحریم‌های جدید، خطوط تولید این دو واحد کامل شده است.
*در ارتباط با ساخت پنل‌های خورشیدی ما ناگزیریم سلول‌های خورشیدی را از خارج وارد کنیم و در ایران فقط با اسمبل (سر هم کردن) این سلول‌ها پنل تولید می‌شد. در نتیجه در این بخش در هر صورت به خارج وابسته هستیم. این وابستگی را چگونه مرتفع می‌کنید؟
مهمترین تولیدکننده پنل خورشیدی خط تولید شیراز است. سلول را برای مدتی وارد می‌کردند، اما اخیرا انتقال تکنولوژی برای تولید سلول هم انجام شده است. خوشبختانه شرکت‌های مشاوری که در ایران حضور پیدا کرده بودند از معادن سیلیس داخل کشور که برای تولید سلول به آن نیاز داریم بازدید کردند و این خبر خوب را به ما دادند که اگر در دنیا معادن سلیس با خلوص ۹۴ درصد را معادن خیلی خوب برای تولید سلول تشخیص می‌دهند و از آن استفاده می‌کنند، در کرمان اخیرا معدنی با خلوص ۹۹ درصد برای خط تولید شیراز کشف کرده‌اند. در یزد نیز معدن سیلیس با خلوص ۹۹.۲ و در همدان ۹۹.۴ کشف شده است. با کشف این معادن انرژی خورشیدی باز هم برای ما ارزان‌تر می‌شود.
*پنل‌های تولیدی ایران از نظر راندمان مشابه نمونه‌های خارجی هستند؟
بر اساس نظر شرکت‌های مشاوری که همه آن‌ها از خطوط تولید پنل ما بازدید کردند و به ساتبا گزارش دادند، پنل‌هایی که در ایران تولید می‌شود از آخرین استاندارد‌های جهانی برخوردار است. به همین خاطر احداث کنندگان نیروگاه مشتاق هستند از پنل‌های ایرانی استفاه کنند. بعد از تحریم‌ها تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران ایرانی با تعداد خیلی بیشتر ظرفیت‌های کوچکتر جایگزین سرمایه‌گذاران خارجی شدند، اما سرمایه‌گذاران خارجی ما هم نرفتند بلکه با دریافت منابع از بانک‌های ایرانی دارند به کار خود ادامه می‌دهند. روند رو به رشد احداث نیروگاه‌های تجذیدپر به جز یک مقطع چند ماهه که تاثیرات گذرایی داشت، دوباره به حالت دوران برجام باز گشته است.
*فاینانس خارجی در بخش آب هم با مشکل مواجه شده است. حدود ۱۴ پروژه مشترک با چین در بخش آب داشتیم که تامین منابع مالی آن به عهده چین بود. فکر می‌کنید چگونه می‌توان این پروژه‌ها را ادامه داد؟
پروژه‌های مهمی را با چین داشتیم و داریم. سد و نیروگاه برق آبی رودبار، سد و نیروگاه برق آبی چمشیر، سد و نیروگاه شفارود، بازسازی شبکه فاضلاب اصفهان، تصفیه خانه فاضلاب پنج شهر استان خوزستان، تصفیه‌خانه فاضلاب غرب اهواز و پروژه‌های متعدد دیگری مثل سد دشت پلنگ و سد مخزنی باغان پروژه‌هایی هستند که از طریق بحث فایناس با کشور‌های خارجی آن‌ها را دنبال کردیم. مشکلاتی ایجاد شده است ولی هیچکدام از این پرونده‌ها بسته نشده است. داریم قرارداد‌های اجرایی و تفاهم نامه‌های با چین و روسیه را دنبال می‌کنیم. نیروگاه سیریک که نیروگاهی ۱۴۰۰ مگاواتی است با استفاده از منابع و وام دولت روسیه در حال انجام است. در مجموع در بخش آب ۱۸ طرح را از منابع مالی خارجی تامین اعتبار کردیم که این طرح‌ها اجرا شده و به بهره‌برداری رسیده‌اند. از محل فاینانس خارجی سه سد طالقان، ملاصدرا و استور با ظرفیت ۱.۹ میلیارد مترمکعب آب اجرا شده است. از محل تسهیلات بانک‌های توسعه‌ای مثل بانک توسعه اسلامی، بانک اکو و بانک جهانی، ۱۵ طرح که ۱۰ شبکه آبیاری زهکشی بودند در مازندران، خوزستان، آذربایجان شرقی و گلستان و همین طور سایر استان‌ها اجرایی شد. حدود ۱۷۰ هزار هکتار شبکه آبیاری در اراضی اجرا شده است. سه سد جگین، شمیل و نیان و بار با هدف تامین ۱۳۲ میلیون مترمکعب آب اجرا شده است. با کمک منابع خارجی دو طرح آبرسانی به قشم و کنترل سیل سیستان اجرا شده است. عملکرد ما در بخش آب در ارتباط با منابع خارجی عملکرد خوبی بوده است. در حال حاضر هم حدود ۱۵ طرحی که به برخی از آن‌ها اشاره کردم، در حال پیگیری است. از کانال‌های دیپلماتیک و سایر تماس‌های موجود استفاده می‌کنیم. اخیرا دولت، وزارت نیرو را به مسئولیت کمیسیون اقتصادی همکاری‌های مشترک روسیه و البته جمهوری فدرال آلمان انتخاب کرده است. در ارتباط با روسیه بحث‌های جدی دنبال می‌کنیم. علاقمندی به همکاری نه فقط منحصر به وزارت نیرو است بلکه این علاقمندی در شرکت‌های روسی نیز وجود دارد که در بخش‌های آب و برق ایران منابع مالی بیاورند و کار کنند. امیدواریم در آینده نزدیک، اجلاس کمیسیون مشترک در ایران برگزار شود و بتوانیم پروژه‌های بیشتری را اضافه کنیم. بحث‌های مربوط به چین هم از کانال‌های مختلف در حال دنبال شدن است. به نحوی که آخرین اطلاعاتی که ما داریم، حاکی از این است که با کمی افت و خیز و تاخیر روبرو خواهد بود ولی قطعا این تعهدات عملیاتی می‌شود.
*در سد بختیاری با وجود تفاهم نامه بین ایران و کره، کره‌ای‌ها ایران را ترک کردند. در این رابطه چه برنامه‌ای دارید؟
برای آن هم آلترناتیو‌هایی مطرح هست و همکاران ما روی آن کار می‌کنند.
*با استفاده از سرمایه‌گذاران داخلی این طرح تکمیل می‌شود یا از سرمایه‌گذاران خارجی برای تکمیل آن استفاده می‌کنید؟
سرمایه‌گذاران خارجی هستند و ما به هر ترتیب طرح‌هایی را که مراحل قانونی را برای استفاده از فاینانس خارجی طی کرده است از این راه یا راه دیگر دنبال می‌کنیم.
*تحریم‌ها قیمت تمام شده اجرای پروژه‌های آب و برق را در ایران زیاد می‌کند. اگر درباره میزان افزایش این هزینه‌ها آماری دارید، اعلام کنید. بودجه وزارت نیرو به قدری هست که بتواند این بار اضافی را تحمل کند یا اینکه تزریق بودجه قطره چکانی‌تر می‌شود و ما شاهد طولانی‌تر شدن اجرای پروژه‌ها خواهیم بود؟
اینکه تحریم‌ها به‌طور مستقیم چنین اثری بگذارد، این گونه نیست. اما اگر این‌گونه نگاه کنیم که تحولات اقتصادی کشور تحت تاثیر تحریم‌ها قرار گرفته است و برخی برنامه‌ها محدود شده است، اتفاقاتی در بحث منابع ارزی پیش‌آمده است، به همین دلیل با دقت و وسواس بیشتری برای این منابع برنامه ریزی می‌شود، بله این‌گونه هست. تغییر نرخ ارز روی یکسری از قرارداد‌های ما اثر گذاشته است. موضوع را در دولت دنبال می‌کنیم. از کانال شورایعالی هماهنگی امور اقتصادی ساز وکار‌های مختلفی را پیشنهاد دادیم که در کمیته‌ها بررسی می‌شود که چگونه عمل کنیم تا یا ریال بیشتری در اختیار صنعت قرار گیرد و بتواند کمک بدهد که تفاوت نرخ ارز پوشش داده شود یا به تعبیری ارز ارزان‌تری در اختیار موضوع آب قرار گیرد. برای بحث آب‌شیرین‌کن‌ها که از نیاز‌های ضروری است، این موضوع دنبال می‌شود. به‌طور خلاصه آنچه که اثر تحریم‌ها روی این موضوع است، گران شدن خود فن‌آوری نیست بلکه تغییر روش‌های تامین فن‌آوری از خارج کشور است.
*در نهایت پول بیشتری در این فرایند باید هزینه شود. اعتبارات شما به نسبت این پول بیشتری که نیاز است رشد دارد یا اینکه قرار است طول مدت اجرای پروژه‌ها طولانی شود؟
اعتبارت ما رشد دارد ولی این را هم توجه داشته باشید که وزارت نیرو خوشبختانه سال به سال اتکایش به منابع خودش بیشتر می‌شود و اتکایش به منابع عمومی کاهش می‌یابد. یعنی به هر صورت، چون فاصله قابل ملاحظه‌ای داریم با قیمت‌های تمام شده و قیمت‌های تکلیفی، این آثار موجب می‌شود که ما یک مقدار این فاصله بین قیمت تکلیفی و تمام شده را کمتر کنیم. اثر مثبتش در این است که مقداری در مصرف دقت بیشتری می‌کنیم و در حالی که تحت تحریم‌های مطرح شده هستیم از این شرایط استفاده می‌کنیم تا مقداری شیوه‌های مصرف را در برق و آب اصلاح کنیم.
*گفتید که مسئول گروه مذاکرات اقتصادی روسیه و آلمان شده‌اید. این مسئولیت در اجرای پروژه‌های آب و برق و تعدیل اثر تحریم‌ها روی این بخش تاثیر می‌گذارد؟
می‌خواهم به شما بگویم که شخصا اثر بد مصرفی را از اثر تحریم‌ها بیشتر می‌دانم. خوشبخت می‌شوم و متشکر که رسانه‌های ما هم روی موضوع بدمصرفی متمرکز شوند و بد مصرفی ما را پشت سر موضوع تحریم‌ها پنهان نکنند. یعنی اگر همین فردا تحریم کنندگان رسما اعلام کنند که ما به بی‌حاصلی و بی‌ثمری تحریم‌ها پی برده‌ایم و دست از این رفتار‌های ظالمانه بر می‌داریم، به نظر من تا زمانی که شیوه‌های مصرفمان را اصلاح نکردیم، مشکلاتمان باقی است. یک نوع خود تحریمی داریم که باید به همدیگر کمک کنیم تا شیوه‌های ناصحیح مصرف به سمت اصلاح شدن پیش برود. ما، هم در مصرف منابع انرژی یک جامعه مصرفی هستیم و هم در مصرف منبع حیاتی آب در بخش‌های مختلف دچار مشکل هستیم. هر کسی که دستی بر قلم دارد، به هر شکل باید سهم خود را در درمان این بیماری ایفا کند. این کار ماندگاری است که ما را در مقابل مجموعه حوادث بیمه می‌کند. یک بیمه عمر برای سده‌ها و هزاره‌ها است.
*با توجه به بدقولی‌های روسیه در زمینه تکمیل نیروگاه اتمی بوشهر و مسایل مربوط به تعلل در انتقال زباله‌های هسته‌ای از ایران، فکر می‌کنید می‌شود روی قول همکاری این کشور حساب کرد؟
من به عنوان رئیس ایرانی کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه عرض می‌کنم که هر کشوری در چارچوب منافع ملی خودش فکر، طراحی و برنامه‌ریزی می‌کند و روابط دو جانبه و چند جانبه‌اش را شکل می‌دهد. ما یک همسایه بزرگ در منطقه به نام کشور روسیه داریم. باید سعی کنیم بر روی فصل مشترک منافع ملی دو کشور متمرکز شویم. برنامه‌ریزی کنیم و صلح و آرامش را در منطقه ایجاد کنیم و توسعه اقتصادی، رفاه و آسایش مردم را با تمرکز بر روی فصل مشترک منافع ملی، به دست بیاوریم؛ لذا در عین حال که گذشته چراغ راه آینده است، اما آینده هم برای خود مسیر دارد و در حال تغییر و تحول است. ما به هیچ وجه نباید مردم خود را، نسل فعلی و نسل‌های آتی را از مجموعه فرصت‌هایی که می‌تواند از ِقبَل توسعه روابط اقتصادی با کشور‌های منطقه عایدمان شود، محروم کنیم. این روابط اقتصادی یک پیش نیازی دارد که این پیش نیاز، سمت پول و روابط سیاسی است و با فدراسیون روسیه در حد بالایی وجود دارد. اینکه در سطح بالای روابط سیاسی چه مقدار عایدی اقتصادی داریم، به این بر می‌گردد که در دستگاه‌های اجرایی مختلف بنشنیم و با درک این موضوع که زمینه کار ما زمینه فصل مشترک منافع ملی دو کشور است، برنامه ریزی کنیم. اگر ما فقط چشممان متوجه راهکار‌هایی باشد که صرفا منافع ما را تامین می‌کند، به نتیجه نمی‌رسیم. همین‌طور که همکاران ما در فدراسیون روسیه اگر این‌گونه نگاه کنند، به نتیجه نخواهند رسید. چه بدقولی‌ها و چه خوش قولی‌های گذشته، باید به تصحیح مسیر کمک کند. اگر این دیدگاه را نداشته باشیم، در شرایط جنگ تحمیلی هیچ کشور بزرگی در دنیا نبود که یا از روبرو یا از پشت سر، خنجر به ما نزند، اما ما در حال حاضر رسما به عنوان یک سیاست و استراتژی اعلام کردیم که با همه کشور‌های مشروع و قانونی دنیا، بنای همکاری در چارچوب منافع ملی خودمان داریم که این به میزان هوشمندی ما باز می‌گردد و باید حواسمان جمع باشد که فرصت‌ها مثل ابر بهاری در حال گذر هستند و آیندگان هر امتیازی نسبت به ما داشته باشند که از حیث علم، تکنولوژی، شادابی و تجربه گذشتگان است از یک فرصت و نعت برخوردار نیستند و آن امتیازی است که ما داریم و آیندگان ندارند. آن هم زمانی است که حال حاضر در اختیار ماست و در اختیار آیندگان نخواهد بود. ما باید پاسخگوی آیندگان باشیم.
منبع: برق نیوز
