کلید چنج اُور (Change Over Switch) چیست؟
کلید چنج اُور وظیفه تعویض منبع تامین جریان برق را برعهده دارد به این مفهوم که به کمک این نوع تابلو میتوان از دو منبع تامین جریان استفاده کرد با این شرح که در هر زمان فقط یکی از منابع مورد مصرف قرار می گیرد یعنی استفاده از یک منبع مستلزم قطع دیگری است. ساده ترین نوع تابلو چنج اور نوع دستی آن است که شامل یک کلید سه حالته است که با صفر، یک و دو نشانه گذاری می شود. صفر برای حالت خنثی و یا خاموش، حالت یک برای برق شهر و حالت دو برای برق ژنراتور. این نوع تابلو عملکرد اتوماتیک ندارند و بایستی به صورت دستی و توسط اپراتور به کار گرفته شوند. از طرف دیگر، استفاده از این نوع تابلو بیشتر در جریان های تکفاز معمول است و برای جریان های سه فاز به ویژه در آمپر های بالا خطرناک است.
قابل ذکر است که کلیدهای چنجاُور در واقع ترکیبی از دو کلید قطع و وصل با یک مکانیزم واحد میباشند. علاوه بر مکانیزم واحد برای عملکرد هر دو کلید، بین آنها از سیستمهای باز دارنده یا اینترلاک نیز استفاده شده است. اهرم قطع و وصل یا هندل کلید روی درب تابلو قرار گرفته و بهرهبردار از طریق آن میتواند یکی از حالتهای قطع، وصل ورودی اول و یا ورودی دوم را انتخاب کند. دستهی قطع و وصل معمولا دارای اینترلاک بوده و باز شدن درب تابلو را فقط در حالت قطع ممکن میسازد.
نوع پیشرفته تابلو های چنج اور نوع اتوماتیک آن است که عملیات تعویض منبع جریان را به صورت اتوماتیک و از طریق یک کلید چنج اور و و یا دو کنتاکتور یا دو کلید موتوردار انجام می دهد. مزیت استفاده از سیستم اتوماتیک این است که در زمان قطع برق اصلی ، دیزل ژنراتور به صورت خودکار وارد مدار می شود و در زمان وصل دوباره برق اصلی، از مدار خارج می شود.
کلید چنج اُور قدرت (دستی)
کلیدهای چنج اُور گردان، برای جابجایی بار در تابلوهای فرعی و توان پائین استفاده می شوند. این کلیدها از نظر آمپراژ برای بارهای بزرگ و قرارگیری در تابلوهای اصلی مناسب نیستند. برای جابه جایی بار در تاسیسات بزرگ و تا چند هزار آمپر، معمولا از کلیدهای قدرتمندتری تحت عنوان چنج آور قدرت، استفاده می شود. کلیدهای چنج آور یا دوطرفه ی قدرت، از نظر فرمان به سه گروه دستی، موتور دار و اتوماتیک تقسیم شده و دارای سه حالت قطع، وصل ورودی یک و وصل ورودی دو می باشد. این کلیدها در مدل های سه و چهار پل با لوازم جانبی گسترده مانند انواع پلاتین های کمکی، هندل، اینترلاک ها و … عرضه می شوند. قابل ذکر است که کلیدهای چنج آور در واقع ترکیبی از دو کلید قطع و وصل با یک مکانیزم واحد می باشند. علاوه بر مکانیزم واحد برای عملکرد هر دوکلید، بین آن ها از سیستم های باز دارنده یا اینترلاک نیز استفاده شده است. در ادامه، به بررسی کلیدهای دستی (manual changeover switch) از این گروه می پردازیم.
این کلیدها روی سطح داخلی تابلو برق ها نصب شده و دارای مکانیزم فرمان دستی هستند. اهرم قطع و وصل یا هندل کلید روی درب تابلو قرار گرفته و بهره بردار از طریق آن می تواند یکی از حالت های قطع، وصل ورودی اول و یا ورودی دوم را انتخاب کند. دسته ی قطع و صل معمولا دارای اینترلاک بوده و باز شدن درب تابلو را فقط در حالت قطع ممکن می سازد. علاوه بر اینترلاک درب، می توان از انواع سیستم های قفل و نشانه گذاری روی این کلیدها استفاده کرد. به خاطر دستی بودن مکانیزم این کلید، نمی توان از آن در مدارهای خودکار استفاده کرد. در تصویر زیر یک نمونه کلید چنج آور(دوطرفه) قدرت و دستی را مشاهده می کنید.
کلید چنج اُور موتوردار(اتوماتیک)
برای رفع اشکال کلیدهای چنج آور گردان قدرت دستی و استفاده از آن ها در مدارهای خودکار، می توان از یک موتور کوچک در کلید استفاده کرد. این موتور با یک گیربکس به مکانیزم فرمان وصل شده و می تواند وضعیت پلاتین های کلید را از راه دور تغییر دهد. علاوه بر سیستم موتوری، می توان وضعیت کلید را به صورت دستی و توسط اهرم یا هندل نیز تغییر داد. قابل ذکر است که هرگونه تغییر در وضعیت پلاتین های این کلید نیاز به مدار فرمان خارجی دارد. به عنوان مثال فرمان قطع و وصل می تواند از طریق برد دیزل ژنراتور، رله های چنج آور و یا مدارهای سفارشی تامین شود.