چالش بیت کوین یا چالش مدیریت برق
هاشم اورعی،استاد دانشگاه صنعتی شریف،رئیس انجمن علمی انرژی بادی ایران در یادداشتی بیان نوشت: چند هفته‌ای است که مساله استخراج ارز‌های مجازی مورد توجه قرار گرفته و اخبار متنوعی در این زمینه منتشر می‌شود. در ۳ ژانویه سال ۲۰۰۹ میلادی، شبکه بیت کوین فعالیت خود را در سطح بین المللی آغاز کرد. گفته می‌شود که این شبکه توسط محقق ژاپنی به نام ساتوشی ناکاموتو ابداع گردیده است، لیکن بسیاری معتقدند که ابداع کنندگان واقعی بیت کوین در واقع گروهی از متخصصین نرم افزار در آمریکا و اروپا بوده و برای اینکه شناخته نشوند این نام ژاپنی را بر خود نهاده اند. بیت کوین در واقع یک ارز یا دارایی دیجیتال است که تولید و مدیریت آن خارج از کنترل دولت‌ها و بانک‌های مرکزی است.
در طول یک دهه که از حیات ارز‌های مجازی از جمله بیت کوین می‌گذرد، تعداد تراکنش‌های مالی بیت کوین به میزان خارق العاده‌ای افزایش یافته و در سال ۲۰۱۷ به قریب ۱۰ میلیون رسید. از اواسط دهه جاری میلادی برخی شرکت‌ها و موسسات اقدام به قبول بیت کوین به عنوان پول کردند. فلسفه ایجاد بیت کوین و سایر ارز‌های مجازی این است که برخی معتقدند ریشه مشکلات اقتصادی جهان در این واقعیت نهفته است که کنترل پول و سیاست‌های اقتصادی در انحصار کامل دولت‌ها و بانک‌های مرکزی است و لذا اقدام به ابداع پولی جدید کردند که دولت‌ها نظارتی و کنترلی بر تولید و مدیریت آن ندارند.
بازار بیت کوین به قدری داغ شد که در سال ۲۰۱۷ دولت‌های ژاپن و کره جنوبی به صندوق‌های سرمایه گذاری بازنشستگان اجازه ورود به بازار ارز‌های مجازی را دادند. در واقع ارز‌های مجازی نه مثل سکه از ماهیت فیزیکی برخوردارند و نه مثل پول رایج ارزش آن مبتنی بر توان اقتصادی و اعتماد مردم به اقتصاد یک کشور است. استخراج هر بیت کوین را می‌توان به حل یک معادله پیچیده توسط یک دستگاه کامپیوتر تشبیه کرد که حل نهایی را به صورت یک کد منحصر به فرد ارائه می‌دهد. ارزش این کد که همان بیت کوین است از آنجا ناشی می‌شود که متقاضیانی برای خرید آن وجود دارد. بدین ترتیب ارزش بیت کوین نه در ماهیت آن بلکه تماماً وابسته به تقاضا برای خرید آن است. در حال حاضر در بسیاری کشور‌ها می‌توان کالا‌های زیادی را در مقابل ارائه بیت کوین به عنوان یک ارز مجازی خرید که نمونه بارز آن خرید یک فنجان قهوه در کافی شاپ‌های استار باکز است.
اما مشکل کار کجاست؟ مساله اینجاست که کامپیوتری که ماینر یا استخراج کننده بیت کوین بوده و باید زمان زیادی را صرف حل معادله و یا همان تولید کد یا بیت کوین کند برق مصرف می‌کند. به عنوان مثال توان ماینر مدل ۹ S. معادل ۱.۵کیلو وات بوده و این دستگاه برای ۲۴ ساعت کار تنها ۰.۰۰۰۶بیت کوین تولید می‌کند. بدین ترتیب برای تولید یا استخراج هر بیت کوین (۰/۰۰۰۶)/(۲۴ ×۱/۵) یعنی ۶۰ هزار کیلو وات ساعت برق مصرف می‌شود. اما چه فرقی بین برق مصرفی برای روشنایی منازل و سایر تجهیزات برقی با دستگاه تولید کننده بیت کوین وجود دارد که آن مجاز باشد و این غیر مجاز؟ اصل ماجرا وقتی روشن می‌شود که با واقعیات مواجه شویم و بپذیریم که قیمت تمام شده واقعی یک کیلو وات ساعت برق حداقل ۱۵۰۰ تومان است و این یعنی برای تولید یک بیت کوین در واقع باید ۱۵۰۰ × ۶۰۰۰۰ یعنی ۹۰ میلیون تومان هزینه کرد.
مشکل آنجاست که متوسط قیمت برق تحویلی به مصرف کننده تنها حدود ۵% قیمت تمام شده آن است و تولید کننده بیت کوین به جای ۹۰ میلیون تومان کمتر از ۵ میلیون تومان برای برق مصرفی می‌دهد. حال مشاهده می‌شود که سیاست‌های غلط در زمینه اقتصاد انرژی موجب شده که نه تنها مراکز کشاورزی و صنعتی بلکه مساجد و مدارس که از موهبت برق رایگان نیز برخوردارند همگی دست به دست هم داده تا شعار امسال مبنی بر رونق تولید را به اجرا در آورند!
اما چه باید کرد؟ روش معمول در کشور ما این است که بلافاصله شورای عالی بیت کوین، ستاد مبارزه با بیت کوین، تعزیزات حکومتی بیت کوین و مراکز متعدد دیگر به راه انداخته و با نشاندن آقازاده‌ها و داماد‌های جدید پشت میز‌های مدیریت دولتی و به زور پاسبان از تولید بیت کوین جلوگیری کرد. همانطور که در این ۴ دهه به این روش موفق به جلوگیری از تورم و افزایش قیمت‌ها شده ایم! البته که در این مسیر می‌توان با ایجاد بیت کوین اسلامی کل ماجرا را پاک و مطهر کرده و مثل بانکداری اسلامی مان به نظاره بنشینیم و بر خود آفرین گوییم.
طنز تلخ قضیه آنجاست که در این زمینه شاهد بر هم ریختگی کامل هستیم. معاون بانک مرکزی اعلام می‌کند علیرغم اینکه خرید و فروش بیت کوین ممنوع است لیکن تولید آن مانعی ندارد. تصور کنید اعلام شود که کاشت گوجه فرنگی آزاد، ولی فروش آن ممنوع است! عزیزانمان در وزارت نیرو نیز مطابق معمول به بیراهه رفته و چاره کار را در کشف و ضبط دستگاه‌های ماینر یا استخراج کننده بیت کوین می‌بینند غافل از آنکه این دقیقاً همان راهی است که بار‌ها در جلوگیری از رواج نوار کاست، نوار ویدیو، دستگاه فاکس و بالاخره ماهواره‌های پشت بام منازل به کار گرفته شده و در تمام موارد با شکست کامل مواجه شده است. باید به این مدیران نخبه و تشنه خدمت به مردم گفت که اگر روزی هر واحد مسکونی یک دستگاه ماینر در کنار یخچال خود قرار دهد، برق مورد نیاز آن بالغ بر ۲۴ هزار مگاوات یعنی بیش از ۶۰% کل مصرف برق کشور خواهد بود که به هیچ وجه امکان تامین آن وجود نخواهد داشت.
وزارت نیرو چگونه می‌تواند برق مصرفی یخچال را از برق مصرفی ماینر کنار آن تشخیص دهد؟ جالب است که در حال حاضر این اتفاق در کشور ایسلند افتاده و بیش از ۵۰ % برق مصرفی کشور صرف تولید بیت کوین می‌شود. البته که نه جرم است و نه اشکالی دارد، چون در واقع نقش مثبت و موثری در تولید ناخالص آن کشور ایفاء می‌کند. مشکل آنجاست که با ارائه بیش از ۹۰% یارانه دولتی به برق، ما قوانین مسلم اقتصادی را زیر پا نهاده ایم. چندین دهه است که از سر بی شهامتی و بی صداقتی در راستای حفظ میز و منافع خود از گفتن واقعیات طفره رفته ایم. نماینده مجلس مان با گران شدن برق مخالفت می‌کند تا دوباره انتخاب شود، دولتمان در مقابل افزایش برق مقاومت می‌کند، چون به دنبال رای مردم است و اسم خود را گذاشته ایم خدمتگزار مردم.
البته که قیمت برق فقط یک مثال است و تنها مشتی نمونه خروار. دم از جراحی اقتصاد می‌زنیم، ولی وقتش که می‌رسد به تجویز مسکن بسنده کرده و درمان اقتصاد بیمار و رو به موت را به آیندگان وا می‌گذاریم! حال که یارانه برق به بیش از ۹۰% رسیده چگونه می‌توان آن را واقعی کرد؟ واقعاً چه کسی مسئول پاسخگویی این شرایط وانفساست؟ البته که این یک طرف سکه است. روی دیگر سکه آن است که واقعی کردن قیمت برق یعنی انتقال پول از جیب مردم به جیب دولت و این امر تنها وقتی به نتیجه مطلوب خواهد رسید که درآمد ناشی از آن صرف سرمایه گذاری در امور زیر بنایی و تقویت توان و ظرفیت توسعه کشور گردد. تجربه نشان داده است که چنین فرضی خیال باطل است و مادامی که کشور به استفاده از همین قماش مدیران ادامه دهد، تنها حالتی که می‌توان انتظار داشت تداوم ولنگاری مالی دولت برای چند صباحی دیگر است.
مخلص کلام اینکه باید بپذیریم مساله بیت کوین و برق مصرفی آن علت نیست بلکه معلول ندانم کاری و سوء مدیریت است. وقت آن رسیده که جامعه جامه رزم اقتصادی بر تن کند و یک دل و یک صدا و با اتکاء تمام به توان داخل در راه توسعه کشور گام بردارد. به قول شاعر.
جان بازی عشاق، نه، چون بازی نرد است
مردی اگرت هست، کنون وقت نبرد است
منبع: برق نیوز
