دلیل روشن نشدن موتور سه فاز چیست؟
در صنعت بیشتر از ۷۰ درصد موتور‌های الکتریکی از نوع القایی و به صورت خاص روتور قفسه‌ای هستند. خراب شدن کارکرد یک موتور سه فاز روتور قفسه‌ای میتواند یک بخش خاصی از فرایند تولید را متوقف کند.
مثلا خیلی وقت‌ها اتفاق می‌افتد که موتور سه فاز با فشار دادن شستی استارت روشن نمی‌شود و یا توسط یک لیمیت سوئیچ تعبیه شده برای عملکرد استارت موتور، عمل نمی‌کند؛ و یا حتی با فرمان به سافت استارتر یا درایو هیچ عکس العملی نشان نمی‌دهد.
دلیل روشن نشدن موتور سه فاز چیست؟
پیشنهاد می‌کنیم ابتدا سراغ خود موتور بروید و سپس مدار‌های فرمان و قدرت داخل تابلو برق را چک کنید.
۱- اول از همه با یک ولتمتر ولتاژ‌های ترمینال‌های موتور سه فاز را اندازه گیری کنید البته از همکارتان بخواهید شستی استارت این موتور را فشار دهند یا هر وسیله‌ای که قرار بوده این موتور را روشن کند. برای چک کردن ولتاژ‌ها کافی است ولتاژ بین پایه‌های u۱ و u۲ و یا w۱ و w۲ و یا v۱ و v۲ را چک کنید.
اگر همه این پایه‌ها نسبت به هم ولتاژ ۳۸۰ ولت را داشتند یعنی موتور سه فاز مشکلی دارد و موضوع ربطی به مدار فرمان و قدرت تابلو برق ندارد. ممکن است در این حالت روتور این موتور قفل شده باشد و یا سیم پیچ‌های موتور آسیب دیده باشند.
قفل شدن روتور هم دلیل اصلیش از بلبرینگ‌ها است که خراب شده اند و باعث شده روتور با استاتور تماس پیدا کند. زمانی که روتور قفل باشد و با آمپر متر کلمپ جریان هر کدام از فاز‌های ورودی موتور را اندازه گیری کنید جریان بالایی خواهید داشت. (البته اگر جریانی نداشتید بدانید که سیم پیچ‌های موتور آسیب دیده اند)
نکته: اگر روتور موتورقفل شده باشد یکی از المان‌های حفاظتی در مسیر سه فاز موتور مثل فیوز یا کلید اتوماتیک عمل خواهد کرد و به صورت کامل سه فاز را قطع خواهد کرد این قطعات را نیز تست کنید.
۲- اگر موارد مربوط به گزینه اول صادق نبود مشکل از موتور نیست و بایستی سراغ کابل یا تابلو برق و مدار فرمان و قدرت این موتور برویم.
تست کابل کار چندان سختی نیست. کافی است ولتاژ اول کابل که در تابلو برق است را دو به دو (هر سیم نسبت به سیم دیگر) اندازه گیری کنیم و ولتاژ انتهای کالب که در واقع روی ترمینال‌های موتور است را نیز همینطور اندازه گیری کنیم. اگر هر دو سمت ولتاژ داشتیم یعنی کابل سالم است و موتور خراب! ولی اگر در ابتدای کابل داشتیم و در انتها خیر یعنی کابل خراب است. این تست کردن کابل موتور هم با فشار دادن شستی استاری که موتور را روشن میکرده بایستی انجام داد. اگر کابل هم مشکلی نداشت و در واقع در ابتدای کابل که داخل تابلو برق است ولتاژ نداریم مشکل قطعا مدار فرمان و قدرت است. ابتدا بایستی برای مدار قدرت و فرمان سراغ مدار قدرت برویم.
خروجی قدرت ممکن است یکی از موارد زیر باشد:
– یک کنتاکتور
– بک درایو الکتریکی
-یک سافت استارتر
-یک SSR
مسلما در خروجی این المان‌ها در هنگام عملکرد شستی‌های فرمان می‌بایست ولتاژ داشته باشیم، ولی برای درایو و سافت استارتر نمیتوان با اطمینان گفت، زیرا ممکن است خطایی از سمت درایو یا سافت استارتر صادر شده که خروجی این تجهیزات را از نظر فاز قطع کرده باشد لذا بر اساس دستور العمل هر درایو یا سافت استارتر می‌بایست پیام ظاهر شده بر روی نمایشگر آن‌ها را بررسی کرد و رفع خطا نمود.
در مورد کنتاکتور و SSR بایستی ولتاژ‌های A۱ و A۲ این المان‌ها را به کمک ولتمتر در هنگام عملکرد شستی‌های استارت تست کرد که در صورت نبود ولتاژ مشکل از مدار فرمان خواهد بود.
اگر در خروجی این دو المان برق صنعتی ولتاژ نداشتیم، ولی روی A۱ و A۲ این المان‌ها ولتاژ ۲۲۰ یا ۳۸۰ و یا حتی ۲۴ ولت DC (بسته به نوع کنتاکتور یا SSR از نظر ولتاژ عملگر آن) ولتاژ داشتیم به این معنی است که این المان خراب شده و می‌بایست تعویض شود. پس اگر المان‌ها مشکلی نداشتند به سراغ مدار فرمان خواهیم رفت.
۳- مدارفرمان یک ترتیبی از المان‌های قطع کننده و حفاظت کننده است.
فیوز، کنتاکت بسته بی متال، کنتاکت‌های رله‌های کنترل بار یا کنترل فاز، شستی استاپ یا استارت، کنتاکت‌های بسته یا باز کنتاکتور‌ها از جمله این المان‌ها هستند.
کاری که بایستی در مدار‌های فرمان کنتاکتوری انجام دهیم این است که یک پراپ ولتمتر را به خط نول متصل کنیم و با پراپ دیگر از خروجی فیوز تا پایین‌ترین المان که بوبین کنتاکتور است را تست کنیم در حالت تست شستی یا شستی‌های استارت مورد نظر را جهت تست ولتاژ فاشر دهیم. هدف این است که در مسیر مدار فرمان متوجه شویم از چه المانی به بعد ولتاژ نداریم.
اگر تا بوبین کنتاکتور یا SSR رسیدیم، ولی ولتاژ داشتیم پس مشکل از کنتاکتور است که با اتصال این ولتاژ عمل نمی‌کند
در مورد سافت استارتر و درایو هم ما مدار‌های فرمان مخصوص این تجهیزات را داریم که در دستور العمل آن درایو یا سافت استارتر موجود است. تست مدار‌های فرمان این تجهیزات صنعتی نیز با تست ولتاژ بر روی ترمینال‌های ورودی این تجهیزات هنگام عملکرد شستی‌های استارت یا استاپ متصل شده به این ورودی‌ها است.
نکته: در مدار‌های کنتاکتوری بر اساس تجربه، اکثر مشکلات مربوط به خود کنتاکتور و مسیر مدار فرمان است و کمتر مربوط به کابل و موتور است.
نکته: در درایو‌ها و سافت استارتر‌ها اکثر مشکلات روشن نشدن موتور مربوط به خطا‌هایی است که این تجهیزات میدهند. مثلا خطا‌های اضافه جریان یا حرارتی این تجهیزات زیاد است و ابتدا بایستی خطای درایو و سافت استارتر چک شود.
منبع: استادی برق
