تاثیر گذاری بارندگی های اخیر بر وضعیت پیک و تولید برق
سخنگوی صنعت برق گفت: در کل امیدوار هستیم با بارندگی‌هایی که از روزهای آغازین امسال استارت خورد و با افزایش تولید نیروگاه‌ها و قدرت بازدهی بالای آنها، همچنین برنامه‌های مدیریت مصرف به‌طور توامان موفق شویم بار امسال را بدون خاموشی سپری کنیم. در این بین اولویت نخست ما هم این است که بارهای صنعتی را که در تولید نقش بسیار قابل توجهی دارند تا حد امکان گارانتی و تضمین دهیم که هیچ خاموشی به آنها نخواهیم داد.
سال گذشته در چنین روزهایی بود که ایران با حجم بارندگی ۱۰۷ میلی‌متری خشک‌ترین سال آبی نیم قرن اخیر خود را تجربه می‌کرد. این بحران «کاهش محسوس ذخایر سدها»، «افزایش شهرهای دارای تنش آبی»، «کاهش توان تولید نیروگاه‌های برقابی» و در پی آن «تابستانی سخت برای تامین آب و برق پایدار» در اقصی نقاط کشور را به همراه داشت. اما آن‌روی سکه بارندگی‌ها با آغاز سال ۹۸ رخ‌نمایی کرد.
مطابق با بررسی‌ها بارندگی‌های ۲۹۰ میلی‌متری سال آبی جاری موجب شده است تا میزان نزولات جوی امسال در کنار سال آبی ۷۲-۷۱ به‌عنوان پربارش‌ترین سال‌های آبی نیم قرن اخیر لقب بگیرند. در پی این تغییر و تحولات و افزایش محسوس میزان ریزش‌های جوی و اثر آن بر منابع آبی، برخی سوالات و زمزمه‌ها درخصوص رفع و عبور از برخی چالش‌ها شنیده می‌شود. بخشی از صاحب‌نظران صنعت برق معتقدند بارش‌های مطلوب فروردین‌ماه امسال، چالش کاهش توان تولید نیروگاه‌های آبی کشور را مغلوب خواهد کرد. در کنار طرح این مساله، این سوال نیز مطرح است که متولیان و سیاست‌گذاران نیروی کشور برای پایداری شبکه و گذر از پیک امسال با توجه به هجوم بارندگی‌ها چه برنامه‌هایی را در سر می‌پرورانند. در مصاحبه با محمودرضا حقی‌فام، سخنگوی صنعت برق به دنبال پاسخی برای سوالاتی از قبیل «اثرگذاری بارندگی‌های اخیر بر وضعیت پیک و تولید برق»، «برنامه‌های امسال وزارت نیرو برای مدیریت مصرف» و «استراتژی‌های رونق تولید ۹۸» بوده است. در ادامه گفت‌وگوی با سخنگوی صنعت برق و معاون هماهنگی توزیع توانیر را به تفصیل می‌خوانید.
سال جدید با بارندگی‌های بسیار مطلوب در بسیاری از مناطق کشور آغاز شد. تحلیلگران صنعت برق معتقدند رشد بارندگی‌ها تا حدود بسیار زیادی می‌تواند بحران تامین پیک تابستان امسال را برطرف و تامین برق پایدار برای سراسر کشور را تضمین کند. ابتدا تصویری از وضعیت بار و تولید برق در کشور ارائه کنید تا مشخص شود این میزان بارندگی‌ها تا چه اندازه روی این دو مقوله اثرگذار بوده است؟
برآوردها و بررسی‌ها نشان می‌دهد نیاز مصرف کشور در پیک تابستانه سال ۹۸ به ۶۱هزار مگاوات می‌رسد. اما نیاز مصرف در مفهوم عام به چه معناست؟ نیاز مصرف به معنای میزان نیاز به تامین بار در بخش‌های مختلفی مانند بارهای خانگی، تجاری، صنعتی و کشاورزی است که طبیعتا از سیاست‌گذار انتظار می‌رود این میزان را تامین کند. در این میان، طبق محاسبات انجام شده، زمانی که نیاز مصرف به عددی معادل ۶۱هزار مگاوات برسد در کنار خود برخی ملزومات را نیز به همراه خواهد داشت. به‌طور مثال، سیاست‌گذار و تصمیم‌ساز بخش برق، باید علاوه بر تامین ۶۱هزار مگاوات برق برآورد شده برای پیک امسال، حدود هزار مگاوات بیشتر از این میزان را برای تامین برق مطمئن و پایدار در نظر داشته باشد و قدرت تولید را افزایش دهد که در اصطلاح به آن «رزرو گردان» می‌گویند. مطابق با ارزیابی‌ها این فرآیند باعث می‌شود شبکه برق از هر نظر بتواند پایداری خود را حفظ و تقویت کند. با این حال، برای مجموعه توانیر این موضوع متصور و تضمین‌شده است که ۶۱هزار مگاوات بار را برای پیک امسال تامین کند.
البته در این بین مقداری از برق تولیدشده به صادرات اختصاص داده می‌شود. براساس برآوردها، حدود ۱۵۰۰مگاوات برق برای صادرات به عراق در نظر گرفته شده است. مطابق با برنامه‌ریزی‌ها، افغانستان، همچنین پاکستان از دیگر کشورهایی خواهند بود که قسمتی از برق تولیدشده نیروگاه‌ها را خریداری خواهند کرد. در کنار صادرات برق به سه کشور عراق، افغانستان و پاکستان، روی دیگر سکه واردات برق است. قرار است مطابق با روال همیشگی میزان مشخصی واردات برق از کشورهای ترکمنستان و ارمنستان عملیاتی شود که عملا این مکانیزم باعث می‌شود بالانس تولید و مصرف برق در سال جاری رخ دهد. اما در ارتباط با میزان نیاز به بار باید عنوان کرد که سال گذشته، سال خوبی از نظر منابع آبی نبود. کمااینکه سال‌های پیش از ۹۷ هم منابع آبی در شرایط مطلوبی قرار نداشت. سال قبل کمبود منابع آبی اثر محسوس خود را بر بخش تولید کشور گذاشت. مطابق با آمار و داده‌های اعلام‌شده، در زمان پیک ۹۷ تقریبا ۴۵۰۰ تا ۵۰۰۰ مگاوات توانایی استفاده از نیروگاه‌های آبی به‌صورت پیوسته وجود داشت اما امسال طبق برآوردها و بررسی‌ها بدون نداشتن مشکل فنی در بخش نیروگاه‌ها، توانایی خواهیم داشت بین ۹۵۰۰ تا ۱۰ هزار مگاوات برق را از نیروگاه‌های برقابی تامین کنیم.
معنی این جمله این خواهد بود که بین ۴۵۰۰ تا ۵۰۰۰مگاوات به قدرت قابل تولید برق از نیروگاه‌های برقابی افزوده خواهد شد. بنابراین باید به این موضوع توجه داشت که حدود ۱۰هزار مگاوات برق بیشتری نسبت به سال قبل تولید و وارد مدار می‌شود و اینجاست که تاثیر بارندگی‌ها چهره خود را بیشتر نمایان می‌کند. زیرا با شرایط به تصویر کشیده از میزان و قدرت تولید امسال، سال پیش‌رو خاموشی نخواهیم داشت و البته برنامه‌ای هم برای خاموشی نداریم. این درحالی است که مشترکین، خاموشی‌ها را در پیک ۹۷ تجربه کردند. بنابراین جدا از اینکه امسال رشد بار نزدیک به ۳ درصدی را پیش‌بینی کرده‌ایم، باید خاموشی‌ها را پوشش دهیم، رشد ۳ درصد بار را تامین کنیم و به میزان ۶۱ هزار مگاوات برق تولید شده دست یابیم. این موضوع به این معناست که در کنار تاثیر مطلوب بارندگی‌ها بر روند تولید برق، صرفا به دلیل افزایش بارندگی‌ها نمی‌توان مشکل تامین بار را حل کرد. با افزایش تولید برق تنها بخشی از معادله تامین پیک تابستانه حل‌شده محسوب می‌شود.
از صحبت‌های شما این‌گونه برداشت می‌شود که بخشی از معضلات شما در بخش تقاضا جانمایی شده‌اند. برای برون‌رفت از این چالش چه برنامه‌هایی دارید؟
از مهرماه سال گذشته، برنامه‌هایی برای بخش تقاضا طراحی کرده‌ایم. در آن زمان نمی‌دانستیم بارندگی‌ها در فروردین ماه امسال این‌گونه و با این شدت خواهد بود. بنابراین روی میزان و رشد بارش‌ها حساب ویژه‌ای باز نکرده بودیم. طبق برنامه‌ریزی‌ها قرار بر این بود که پنج هزار و ۲۰۰ مگاوات نیروگاه حرارتی نصب و در کنار این اقدام، مدیریت مصرف در دستور کار قرار گیرد. جدا از بحث مدیریت مصرف و افزایش قدرت تولید نیروگاه‌های حرارتی، برخی برنامه‌ها که در قالب برنامه ۰۹۸ تعبیه شدند هم دنبال می‌شود. اما در کل امیدوار هستیم با بارندگی‌هایی که از روزهای آغازین امسال استارت خورد و با افزایش تولید نیروگاه‌ها و قدرت بازدهی بالای آنها، همچنین برنامه‌های مدیریت مصرف به‌طور توامان موفق شویم بار امسال را بدون خاموشی سپری کنیم. در این بین اولویت نخست ما هم این است که بارهای صنعتی را که در تولید نقش بسیار قابل توجهی دارند تا حد امکان گارانتی و تضمین دهیم که هیچ خاموشی به آنها نخواهیم داد.
البته در کنار این اقدامات و اولویت‌بندی‌ها، حتما نیاز است که همچنان روی مدیریت بار توسط بخش خانگی، تجاری و صنعتی تاکید شود. سیاست‌گذاران نیرو بدون شک برنامه‌های از پیش تعیین شده را اجرایی خواهند کرد زیرا موضوع مدیریت مصرف مسیری است که حتما باید با افزایش تولید و به‌صورت توامان حرکت کند. تا زمانی که مصرف را رها کنیم و تنها به سمت تولید حرکت کنیم، هیچ‌گاه تعادل در بخش تامین برق را نمی‌توان تضمین‌شده دانست، بنابراین امسال به‌رغم اینکه وضعیت تولید برق مطلوب و متعادل است، همچنان متولیان نیرو اصرار دارند که فرهنگ مدیریت مصرف نهادینه شود. به همین دلیل برای تقویت این مسیر فعالیت‌ها همچنان ادامه خواهد داشت. البته باید این موضوع را هم در نظر داشت که یکسری محدودیت‌ها در شبکه فوق توزیع کشور وجود دارد که ممکن است در مواقعی منجر به ایجاد محدودیت در شبکه شود. به‌دنبال آن هستیم که این چالش‌ها را نیز برطرف کنیم تا برای سال آینده برای هیچ‌کدام از بخش‌ها از خانگی گرفته تا تجاری و صنعتی و کشاورزی هیچ‌گونه خاموشی اعمال نشود. در بین سایر بخش‌های مصرف‌کننده نیز صنعتی‌ها در اولویت قرار خواهند گرفت.
درحال‌حاضر نیز با وزارت صنعت، معدن و تجارت درحال هماهنگی هستیم که بخشی از بار صنعتی شهرک‌های صنعتی را به روزهای پنج‌شنبه و جمعه منتقل کنیم. به عبارت دیگر، این برنامه در دستور کار است که شهرک‌های صنعتی شنبه و یکشنبه را تعطیل کنند و به جای آن پنج‌شنبه‌ها و جمعه‌ها به کار بپردازند. این موضوع باعث می‌شود در زمانی که بار اداری ما در کشور کم حجم است، بخش صنعتی به راحتی از این مزایا منتفع شود و در نهایت باعث می‌شود که بار ما عملا بار تعدیل‌شده‌ای باشد. درحال‌حاضر در این مورد درحال رایزنی و هماهنگی با شهرک‌های صنعتی هستیم که پیش‌بینی می‌شود این موضوع عملیاتی و بدون مشکل پیگیری شود و در چارت برنامه‌ها قرار گیرد.
برای پایداری شبکه در سال‌های آینده چه برنامه‌هایی را در دستور کار قرار داده‌اید؟
طبیعتا ما نمی‌توانیم تنها به افزایش بارندگی‌ها تکیه کنیم. زیرا مشخص نیست سال آینده وضعیت بارندگی‌ها به چه شکل باشد. اصولا این عدم قطعیت‌ها نمی‌تواند مبنای درستی برای برنامه‌ریزی‌ها باشد. اما ما برای این قضیه در کنار بحث توسعه نیروگاه‌ها موضوعی که دنبال می‌کنیم این است که بهره‌وری انرژی را افزایش دهیم، مانند کاهش تلفات که این سازوکارها در نهایت کمک می‌کند خود شبکه بهره‌ور شود. در کنار این موضوع، در نظر داریم بحث مدیریت مصرف را به‌صورت جدی دنبال کنیم. زیرا این بحث بسیار ضروری است. بخش تولید وظیفه خود را دارد اما مصرف‌کننده نیز باید وظایف خود را اجرایی کند. بنابراین تاکید ما این است که حتما فرهنگ استفاده مناسب از انرژی الکتریکی در ایران جا بیفتد. اگر این اتفاق رخ دهد ما در سال‌های آینده مصرف‌مان کنترل شده خواهد بود، تولید هم افزایش می‌یابد و شبکه نیز پایدار خواهد بود.
برنامه‌های متولیان وزارت نیرو برای رونق تولید در سال ۹۸ چیست؟
واقعیت این است که صنعت برق صنعتی کاملا زیرساختی است. به این معنا که اگر برق نداشته باشیم، طبیعتا تولیدمان ضربه خواهد خورد. بنابراین نهایتا برای رونق تولید باید حفظ انرژی الکتریکی واحدهای تولیدی را مدنظر قرار دهیم. برای پیشبرد این موضوع، ابتدا در برنامه پیک ۹۸ اولویت را برای واحدهای صنعتی در نظر گرفته‌ایم و دومین اقدام هم این است که برنامه‌هایی را که برای شهرک‌های صنعتی تعبیه شده است اجرایی کنیم. یکی از این برنامه‌ها این است که زیرساخت‌های برقی برای‌شان فراهم کنیم. به این معنا که برخی از کارخانه‌ها هنوز راه نیفتاده و قرار است راه‌اندازی شوند، اما از ما برق خریده‌اند و ما تاسیسات برقی در واحدهایشان نصب نکرده‌ایم. درحال‌حاضر با توجه به توافقی که با وزارت صنعت، معدن و تجارت داشته‌ایم، قرار است زیرساخت‌ها را فراهم کنیم که اگر رونق تولید اتفاق بیفتد و بخش صنعتی کشور از ما برق بیشتری طلب کند، زیرساخت‌ها برای آنها فراهم باشد که به عبارتی هم بخش نیروگاهی را توسعه داده‌ایم و هم بخش زیرساخت‌های صنعتی را در شهرک‌های صنعتی.
منبع: برق نیوز
