بزرگترین سدهای جهان و ایران را بشناسید
کشاورزان پای تپه‌های کوه‌های زاگرس و شرق بین‌النهرین، شاید نخستین سدسازان دنیا بودند. کانال‌های آبیاری ۸۰۰۰ سال پیش در این منطقه ساخته شدند و بعید نیست که بندهای کوچکی از چوب و خاشاک و خاک نیز برای انحراف آب از رودها به نهرها، ساخته می‌شد. ۶۵۰۰ سال پیش سومریان، دشت‌های دو سوی دجله و فرات را زیر پوشش شبکه‌های آبیاری بردند.
کهن‌ترین سدی که بقایای آن پیدا شده است، ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح ساخته شد و بخشی از سامانه آبرسانی شهر جاوا در اردن امروزی بود. این سامانه دربرگیرنده بندی به طول ۲۰۰ متر برای انحراف آب در ۱۰ مخزن سد کوچک از سنگ و خاک و یک آبراهه برای انتقال آب بود. تا آخرین هزاره پیش از میلاد مسیح، سدهای خاک و سنگی در پیرامون دریای مدیترانه، در خاورمیانه، چین و آمریکای مرکزی ساخته شدند.
در دوران صنعتی شدن قرن نوزدهم، در بریتانیا نزدیک به ۲۰۰ سد بلندتر از ۱۵ متر برای مصارف توسعه شهری ساخته شد. در سال ۱۹۰۰، بریتانیا به تنهایی به اندازه همه کشورهای جهان، سد بزرگ داشت. سدهای قرن نوزدهم بیشتر خاکی و خاکریزهای بودند و غالبا به روش آزمون و خطا طراحی و ساخته می‌شدند. چون تا دهه ۱۹۳۰ شناخت علمی کمی درباره چگونگی رفتار و واکنش خاک و سنگ در زیر فشار وجود داشت.
نخستین نیروگاه آبی جهان که یک سد جریانی در اپلتون ویسکانسین بود، در ۱۸۸۲ آغاز به تولید نیرو کرد. سال بعد سدهای نیروگاهی در ایتالیا و نروژ نیز ساخته شد. در چند دهه بعد سدهای
برقابی روی رودخانه‌های با جریان پرشتاب اروپا، به‌ویژه در اسکاندیناوی و آلپ ساخته شد. با آغاز قرن بیستم، اندازه سدها و نیروگاه‌های آنها با آهنگ تندی افزایش یافت. پیشرفت در طراحی توربین‌ها، بهرهبرداری از بار هیدرولیکی را از ۳۰ متر در ۱۹۳۰ تا ۲۰۰ متر در ۱۹۹۰ افزایش داد و پیشرفت در مهندسی سدسازی، ساخت سدهای بلند برای ایجاد بار مذکور را میسر ساخت.
در این میان، مرکز پژوهش‌های مجلس، گزارشی درباره بزرگترین سدهای ایران و جهان از لحاظ ارتفاع، حجم مخزن و ظرفیت تولید انرژی برقابی ارائه داده است. بر این اساس، سد Jinping I در کشور چین با ارتفاع ۳۰۵ متر بلندترین سد جهان است.
در حال حاضر در ایران سد کارون۴ با ارتفاع ۲۳۰ متر بلندترین سد ایران و بیست و دومین سد بلند جهان است. همچنین سد در حال تاسیس بختیاری روی رودخانه بختیاری از سرشاخه رودخانه دز با ارتفاع ۳۲۵ متر تاکنون بلندترین سد جهان است.
از سوی دیگر، سد Kariba در مرز کشورهای زامبیا و زیمبابوه با حجم مخزن ۱۸۰٫۶ میلیارد مترمکعب بزرگترین دریاچه سد جهان از لحاظ حجم است. در ایران نیز سد کرخه با حجم مخزن ۵٫۹ میلیارد مترمکعب و بعد از آن نیز سد گتوند علیا با حجم مخزن ۴٫۵ میلیارد مترمکعب بزرگترین دریاچه سدهای کشور از لحاظ حجم هستند.
عظیم‌ترین نیروگاه برقابی جهان نیز نیروگاه سد Three Gorges در کشور چین است. این نیروگاه به تنهایی با ظرفیت ۲۲۵۰۰ مگاوات، تقریبا معادل دو برابر کل انرژی برقابی ایران، ظرفیت دارد.
منبع : خبر آنلاین
