اسپرینکلر چیست و چگونه کار میکند؟
همانطور که میدانید Fire sprinkler یا همان اسپرینکلر جزو سامانه پاششی اطفاء حریق بوده که تنها زمانی عمل میکند که دما از میزان مشخص شده بالاتر رود و یا اثری از آتش سوزی را تشخیص دهد سیستم آن فعالیت خود را شروع خواهد کرد و آب را تخلیه میکند. خوب است بدانید که اسپرینکلر جز یکی از بهترین تجهیزات آتش نشانی بوده که در سراسر جهان از آن استفاده میشود و سالانه نیز بیش از ۴۰ میلیون Fire sprinkler نصب میشود. تاریخچه به حدود ۱۵۰ سال پیش باز میگردد. اولین بار این سیستم اطفاء حریق در انگلستان توسط پارملی ابداع شد و پس از آن، به عنوان یک عامل موثر در کاهش خسارتهای ناشی از آتش سوزی نقش دارد. ساختمانهایی که از این سیستم استفاده میکنند به ندرت دچار آسیبها و خسارتهای جدی شده و نهایتا با فعال شدن ۸۰ درصد از اسپرینکلرها آتش ساختمان مهار میشود.
ایمنی اسپرینکلر چقدر است؟
شاید از خودتان بپرسید مگر این سیستم چقدر میتواند ایمن باشد و از آتش سوزیها جلوگیری کند؟ همانطور که در مقدمه برای شما توضیح دادیم این سیستم تنها زمانی فعال میشود که اثری از آتش سوزی را احساس کند و دما از حد مطلوب خود بالا رود؛ و همینطور گفتیم که امروز در سراسر جهان این سیستم پیاده سازی میشود و سالانه بیش از ۴۰ میلیون از آن در ساختمانها نصب میشود. ایمنی سیستم اسپرینکلر به قدری بالا بوده که اگر در ساختمانها به طور استاندارد ساخته شد و نگهداری آن به خوبی انجام شود میتواند بیش از ۹۹ درصد از آتش سوزیها را کنترل کند.
حال به این آمار توجه کنید و ببینید که چگونه این خاموش کننده توانسته اند که از آتش سوزیها جلوگیری کنند.
بر اساس آمارهای بدست آمده ۳۷ درصد از آتش سوزیها با فعال شدن تنها یک عدد از آن مهار شده است. ۵۶ درصد از آنها تنها با فعال شدن کمتر از ۳ عدد مهار شده و ۸۳ درصد از آتش سوزیها نیز با فعال شدن بیش از ۳ اسپرینکلر مهار شده است؛ که آمار بسیار قابل توجه و بسیار خوبی را نشان میدهد.
کاربرد اسپرینکلر چیست
این سیستم مهار کننده آتش به قدری موثر عمل میکند که در انگلستان، تا کنون هیچ گزارشی حاکی از وارد شدن آسیبهای جدی به ساحتمانهایی که از آن استفاده میکنند ثبت نشده است. سیستم اطفا حریق اسپرینکلر به گونهای طراحی شده است تا فقط آب فشانهای مناطقی که دچار آتش سوزی شده اند را فعال کرده و در مصرف آب صرفه جویی کند.
نحوه عملکرد اسپرینکلر آتش نشانی
اسپرینکلرها به شیوههای مختلفی عمل میکنند که در ادامه به توضیح آنها میپردازیم. اما اساس کار اسپرینکلر به یک صورت است، با افزایش حرارت در فضای اتاق سیستم شیشه جیوه شکسته شده، مسیر آب به سمت آب فشان روانه میشود و با پاشیدن آب آتش سوزی مهار میشود. دمای فعال سازی Sprinklerها برای کاربردها و ارتقاعهای مختلف متفاوت است. بیاد داشته باشید که سیستمهای آب فشان همچون کپسول آتش نشانی آب و گاز در مواقع آتش سوزیهای الکتریسیته، به علت رسانا بودن آب ناتوان هستند.
سیستم Sprinkler در گذشته شامل یک منبع آب، لولهها و اتصالات، شیر پخش کننده آب فشان و یک شیشه جیوه برای تشخیص حرارت میشد که بعدها با پیشرفته شدن، سنسور و شیر جای آن را گرفتند. در شکل بالا دو نمونه از شیر خروجی آب را مشاهده میکنید. ۶ نوع شیشه جیوهای برای دماهای مختلف درنظر گرفته شده اند که دمای کارکرد آنها به ترتیب در زیر بر اساس درجه سانتیگراد لیست شده است:
– نارنجی ۵۷
– قرمز ۶۸
– زرد ۷۰
– سبز ۹۳
– آبی ۱۴۱
– بنفش ۱۸۲
علاوه بر شیشه جیوه درون شیر، اندازه قطر لولهها نیز در دو نوع Quick و Standard موجود میباشد که نوع Quick عملکرد سریع تری دارد.
انواع استراتژیهای این سیستم
انواع سیستم برای خاموش کردن آتش شامل نامهای زیر میشود:
–تر Wet Pipe
– خشک Dry Pipe
– سیلابی Deluge
– پیش عملگر Pre-Action
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره آتش سوزیها میتوانید مقاله انواع آتش را مشاهده کنید.
انواع اسپرینکلر آتش نشانی در ایران
سیستمتر
در این سیستم با فشار بالا آب پشت عملگر شیشهای قرار گرفته است و با شکستن شیشه به سرعت به سمت بیرن پرتاب میشود. این سیستمر رایجترین نوع و پرکاربردترین در مقایسه با سایر سیستمها میباشد و بیشتر در ادارهها و مکانهای عمومی به کار میرود.
سیستم خشک
در سیستم خشک، مسیر آب توسط فشار هوا با گاز نیتروژن در لولهها بسته شده است و به محض شکست شیشه، آب به سمت بیرون پرتاب میشود. سیستم اسپرینکلر خشک در مکانهایی که فشار آب ضعیفی دارند به یک پمپ کمکی نیز احتیاج دارد.
سیستم سیلابی
در این نوع، مسیر آب توسط یک شیر که با دستور سیستم اطفاء حریق عمل میکند بسته شده است، به هنگام آتش سوزی سیستم اطفاء حریق وجود حرارت را تشخیص داده و به سیستم اسپرینکلر سیلابی فرمان فعال شدن میدهد، بدین ترتیب تمام آب فشانهای موجود در ساختمان فعال میشوند.
سیستم پیش عملگر
این سیستم از لحاظ عملکرد شبیه سیستم سیلابی است، با این تفاوت که فعال شدن آب فشانها به صورت دستی میباشد. از این سیستم پیش عملگر در مکانهایی که وسائل برقی وجود دارد استفاده میشود تا به علت خاصیت رسانایی آب، منجر به برق گرفتگی نشود.
انواع شیرها
آبفشانهایی که در Sprinklerها استفاده میشوند سه نوع هستند که در شکل زیر مشاهده میکنید:انواع شیرهای Sprinkler
در نوع آویزان، صفحهای که بعد از شیشه جیوه قرار گرفته است رو به پایین میباشد و آب را به قطرات کوچک تقسیم بندی میکند، با تقسیم بندی آب به قطرات کوچک خاصیت خاموش کننده آن افزایش مییابد اسپرینکلر آویزان رایجترین نوع در مقایسه با بقیه میباشد. نوع رو به بالا نیز دارای یک صفحه برعکس در جلوی شیشه جیوه میباشد که آب به ان برخورد کرده و به سمت بالا پرتاب میشود، نوع دیگر آن نیز در کنار دیوار نصب شده و در مکانهای خاص کاربرد دارد.
منبع: رهاورد