آسانسورهای بدون موتورخانه
عموما”سیستم‌های محرکه آسانسور به دو دسته کششی و هیدرولیک تقسیم می‌شوند.تاکنون هر دو دسته این سیستم‌ها به محلی برای استقرار موتور (موتور و گیربکس) یا تانک هیدرولیک، موتور و متعلقات مربوطه و همچنین تابلوی کنترل آسانسور نیاز داشته اند.
مهندسین و طراحان ساختمان در بسیاری از ساختمان‌ها به دلیل محدودیت‌های معماری در صدد انتقال فضای موتورخانه از بالای چاه آسانسور برآمده اند و به همین دلیل یا به سیستم‌های هیدرولیک که می‌توان موتورخانه را کنار چاه آسانسور و یا حتی با فاصله‌ای دورتر از آن قرار داد روی آورده اند ویا اگر به دلیل محدودیت‌های سرعت و ارتفاع امکان استفاده از سیستم‌های هیدرولیک مقدور نبوده، موتورخانه آسانسور را از بالای چاه به کنار در بالا و یا کنار در پایین انتقال داده اند.
در این مقاله مشکلات آسانسورهای هیدرولیک و سیستم‌های کششی موتورخانه‌ی کناری و مزایای استفاده از سیستم‌های بدون موتورخانه به اختصار ذکر می‌شود.
مزایای آسانسورهای بدون موتورخانه
سیستم‌های کششی آسانسورهای هیدرولیک:
آسانسورهای هیدرولیک عموما”برای حمل و نقل بار‌های سنگین در آسانسورهای اتومبیل بر، باربر و همچنین در ساختمان‌های مسکونی کم ترافیک با ارتفاع کم استفاده می‌شوند.
از مزایای این آسانسور‌ها امکان کنترل سرعت آسانسور هنگام شروع و خاتمه حرکت است، مزیت دیگر این سیستم امکان نصب سیستم محرکه در فضایی دورتر از چاه آسانسور است.
این سیستم دارای معایبی نیز هست که می‌توان از میان آن‌ها به موارد زیر اشاره نمود:
۱-محدودیت ارتفاع
سیستم هیدرولیک را نمی‌توان در ساختمان‌های با ارتفاع متوسط یا زیاد نصب کرد.
۲-محدودیت سرعت
حداکثر سرعت آسانسور هیدرولیک بین ۰/۶۳ تا ۱ متر بر ثانیه است.
۳-محدودیت ترافیک
در صورتی که ترافیک ساختمان زیاد باشد (بیش از ۹۰استارت در ساعت) نمی‌توان از آسانسور هیدرولیک استفاده نمود.
۴-مصرف انرژی زیاد
در مقایسه با آسانسورهای کششی مصرف انرژی این سیستم حدود ۲ برابر است.
۵-تعمیرات و نگهداری
نشتی روغن و خرابی اورینگ و پکینگ‌ها از مشکلات دائمی این سیستم‌ها است.
۶-مشکلات زیست-محیطی
به دلیل استفاده زیاد از روغن همواره تخلیه و تعویض روغن مشکلات زیست-محیطی فراوانی را به دنبال دارد.
آسانسورهای کششی موتور خانه کنار (بالا یا پایین)
ضرورت حذف موتور خانه در بالای چاه آسانسور در کنار دلایل فوق مهندسین ساختمان را مجبور می‌کرد از سیستم‌های کششی استفاده کنند که در آن‌ها موتورخانه در یکی از دو جهت (بجز ورودی آسانسور)، بالا یا پایین چاه آسانسور قرار دارد، برای انتقال نیروی محرکه در آن‌ها از تعدادی قرقره‌های هرز گرد که جهت انتقال نیرو را عوض می‌کنند، استفاده می‌شود.
این سیستم مشکلاتی که آسانسورهای هیدرولیک دارند را دارا نیست، ولی خود دارای محدودیت‌های زیر است:
۱-استفاده از تعداد زیادی قرقره‌های هرزگرد، استهلاک مکانیکی سیستم را بالا می‌برد.
۲-بدلیل تغییر جهت سریع سیم بکسل‌ها و تغییر نیروی فشار به کشش در تار‌های سیم بکسل، عمر مفید سیم بکسل‌ها کمتر است.
۳-ازدیاد طول سیم بکسل‌ها در اثر مرور زمان بیشتر از نوع موتورخانه بالا است.
۴-استفاده از این سیستم برای سرعت بیش از ۲متر بر ثانیه مجاز نیست.
۵-بدلیل استقرار قرقره‌های هرزگرد در بالای چاه آسانسور معمولا” فضای بالاسری (overhead-Headroom) بیشتری نیاز دارند.
۶-بدلیل عبور سیم بکسل‌ها از کنار چاه آسانسور معمولا” عرض یا عمق چاه بیشتری نیاز دارند.
آنچه که در قبل به آن اشاره شد سیستم‌هایی بودند که موتورخانه در بالای چاه آسانسور وجود نداشت وبه کنار چاه در پایین یا بالا انتقال داده می‌شود و مزایا و معایب هر کدام تشریح شد.
اما مهندسین و طراحان ساختمان و همچنین متخصصین آسانسور همواره در این اندیشه بوده اند که:
اولا” از سیستم محرکه کششی استفاده کنند.
ثانیا” موتور خانه را بصورت کامل حذف نمایند.
به دنبال این هدف شرکت‌های عظیم آسانسور سازی دنیا طرح‌های مختلفی به کار گرفتند.
بعضی از شرکت‌ها سیستم محرکه را در فضای بالا سری و برخی از آن‌ها آن را در چاهک یا چاله آسانسور جای دادند. اما شرکت فنلاند یکی از پیشگامان این عرصه، تکنولوژی بسیار مدرنی را ارائه نمود که علاوه بر حذف موتورخانه، مزیت‌های بسیار دیگری را در برداشت.
این شرکت با حذف گیربکس و با استفاده از تکنولوژی (موتور‌های سنکرون با مغناطیس دائم) تکنولوژی در صنعت آسانسور جهان پدید آورد.
حذف موتورخانه آسانسور بدون اینکه فضای بیشتر در هیچ یک از ابعاد چاه آسانسور نیاز باشد و استفاده از این نوع موتور AC مزایای بیشماری در ساختمان به ارمغان می‌آورد که به اختصار به آن‌ها اشاره می‌شود:
طراحی آسان‌تر ساختمان
کاهش هزینه‌های ساختمان
فضای اضافه موتورخانه برای هر گونه استفاده بهتر یا حذف آن
حفاظت محیط زیست با استفاده از موتور بدون گیربکس (Gearless) ۱۰ و عدم استفاده از روغن برای گیربکس یا اتاقک روغن آسانسورهای هیدرولیک
حرکت آرام و کنترل شده با سیستم VVVF
بازده بسیار بالای سیستم محرکه تا ۹۶%
مصرف انرژی بسیار کمتر نسبت به انواع دیگر ۶۰% تا ۴۰% صرفه جویی انرژی
تعداد قطعات کمتر و افزایش عمر مفید سیستم محرکه
دوران بسیار کم این نوع موتور (۹۰ تا ۲۵۰ دور در دقیقه) نسبت به انواع مشابه (بیش از ۱۰۰۰ دور در دقیقه) کنترل آن آسان و عمر مفید را افزایش می‌دهد.
وزن کم و حجم کوچک آن ضمن اینکه گشتاور بالایی را اعمال می‌کند سبب اعمال نیروی ایستایی کمتری به ساختمان می‌گردد.
تعمیر و نگهداری بسیار آسان و با صرفه جویی
با توجه به اینکه سیستم محرکه به انتهای فوقانی ریل کابین متصل می‌گردد نیروی اصلی وزن آن و همچنین نیر‌های اصلی وارد بر ریل‌ها را به صورت عمودی به کف ساختمان وارد می‌کند در نتیجه نیرو‌های وارد بر سازه ساختمان در حد نا چیزی است.
نحوه نصب این سیستم به صورت زیر می‌باشد:
موتور به ریل کابین در بالاترین نقطه متصل می‌گردد.
تابلوی کنترل آسانسور در کنار بالاترین درب طبقه نصب می‌شود و سایر متعلقات مانند آسانسورهای دیگر نصب می‌گردد.
فضایی که موتور نصب می‌شود فضای خالی است که به سبب وجود وزنه تعادل ایجاد شده است. در نتیجه هیچگونه فضای اضافه‌ای از عرض چاه به دلیل وجود موتور، اشغال نمی‌شود.
علاوه بر مزایای فوق الذکر، صرفه جویی بسیار زیاد انرژی در طی سالیان استفاده و آمپراژ مورد نیاز کمتر (جریان راه اندازی و جریان اصلی) از لحاظ اقتصادی نیز انتخابی ایده ال می‌باشد.
تاکنون در اروپا و کشور‌های مختلف دنیا هزاران دستگاه از این آسانسور‌ها نصب شده و هم اکنون از آن‌ها استفاده می‌شود که همگی توسط شرکت‌های بازرسی اروپایی تایید گردیده است. در کشورمان نیز چندین دستگاه از این سیستم نصب و راه اندازی گردیده است که به عنوان الگوی تازه معماری و انرژی قابل توجه است.
منبع : مقالات برق
